Shuttle Zen Xpc ST62K review

Introductie

Shuttle is al sinds eind 2001 een grote naam op het gebied van de barebone-pc's, iets wat begon met de introductie van de SV24. Sinds die tijd is de barebone uitgegroeid van een compactere maar ook minder presterende pc naar een volwaarde computer die niets onderdoet voor gewone pc's indien je deze computer niet voor veelvergende taken gebruikt. Nogsteeds is de barebone geen game-godbox of een overclockmonster, desondanks kan de laatste generatie barebones een behoorlijk potje meedoen als het op performance aankomt. Niet alleen qua prestaties zijn er vooruitgangen geboekt, ook probeert men nog steeds de afmetingen van de barebones terug te dringen.

In deze review nemen we het nieuwste Zen Xpc-model van Shuttle, de ST62K, onder de loep. Om tegemoet te komen aan de nog hogere eisen op het gebied van compactheid heeft Shuttle voor twee redelijk heftige veranderingen gekozen: zowel ruimte voor de floppydrive als de voeding zul je niet meer in de kast zelf aantreffen. De voeding is, gezien het feit dat je zonder stroomtoevoer in principe weinig kan met een pc, dit keer als een extern exemplaar meegeleverd. Andere dingen die op dit moederbord ontbreken terwijl je ze normaal gesproken wel zou verwachten zijn op het eerste gezicht RAID-mogelijkheden, een SATA-connector en een AGP-slot, alhoewel we zeker het ontbreken van het AGP-slot kunnen begrijpen gezien het feit dat dit ook tot thermische problemen zou kunnen leiden en de voeding met een vermogen van 180 Watt iets aan de magere kant zou kunnen zijn voor zowel een videokaart die een molex-aansluiting vergt als een hedendaagse harde schijf.

Specificaties

Nu we al grotendeels hebben verklapt wat de grote ontbrekende dingen zijn in deze Shuttle-barebone kunnen we natuurlijk de overige specificaties niet achterwege laten.


	Onderdeel		Specificaties

	CPU-support		Socket 478 Pentium 4

	Geheugen-support		2 DIMM-slots, maximaal 2GB PC2100/2700/3200

	Formfactor		Flex ATX

	Chipset		ATi Radeon 9100 IGP

	Northbridge		ATi RS300

	Southbridge		ATi IXP 150

	Interconnect		Intel Accelerated Hub

	PCI-slots		1x PCI 32-bit/33MHz

	IDE-connectoren		2x ATA100

	USB-poorten		4x USB2.0, daarnaast 2x toevoegbaar

	FireWire		2x via VT6307-controller

	Overige poorten		2x PS/2, 1x seriëel

	Geluid		Onboard sound met ALC650 codec

	LAN		Onboard 10/100Mbit via Realtek RTL8100C

	Graphics		Onboard ATi Radeon 9100 IGP

	CPU-voltage		0,850 - 1,875 Volt, stapjes van 0,025 Volt

Bij deze tabel in onvermijdelijke boekverslagvorm kunnen we enkele dingen opmerken. Flex ATX is de ATX-vormfactor die Shuttle heeft ontwikkeld voor zijn barebone-pc's, ook biedt de FSB-instellingen van het moederbord enige toelichting, zo kan de FSB in het BIOS (wat overigens het Phoenix Award v6.00 PG-BIOS is). De FSB kan handmatig in stapjes van één tot tien opgepompt worden, waarbij elke unit staat voor 1MHz van de daadwerkelijke FSB-snelheid, gebaseerd op een 533MHz CPU (oftewel, een daadwerkelijke waarde van 133MHz). Er is een leeg PCI-slot aanwezig, maar hierbij dient opgemerkt te worden dat je hier maar een relatief smal PCI-kaartje in kwijt kan, aangezien je anders met de andere hardware in de knoei komt. Wat ten slotte ook opvalt is de aanwezigheid van een "clear CMOS"-knop op de achterzijde van de Shuttle.

Uit de doos...

Wanneer we de grote vierkante doos openen die Shuttle ons heeft aangeleverd treffen we eerst een laag doosje in kartonbruine kleur aan. We nemen deze uit de doos en komen later op de inhoud terug. Onder de bruine doos vinden we de Shuttle barebone, ingeklemd tussen twee stukken schuimrubber. Wanneer je de doos opent past alles precies, dit zorgt ervoor dat de barebone geen kans heeft om te gaan schuiven, terwijl de stukken schuimrubber voor genoeg absorptie van klappen zorgen. De barebone wordt zo compleet geassembleerd mogelijk afgeleverd, dat wil zeggen dat al het draad- en garenwerk op het moederbord onderling, voor zover mogelijk zonder additionele hardware, verbonden is. Ook is de heatsink al bevestigd, zodat je geen rammelende onderdelen hoort wanneer je de doos heen en weer schudt.

Het kleine bruine doosje

Wanneer we het kleinere kartonnen doosje bekijken valt ons meteen op dat de mensen van Shuttle zo vriendelijk zijn geweest om er een sticker op te plakken en daarop te vermelden wat in het doosje te vinden is. Misschien een afknapper voor mensen die niet van spoilers houden, maar des te makkelijker voor verstrooide reviewers die willen weten wat ze straks uit hun hardwarehoop moeten trekken om vervolgens terug te sturen naar de fabrikant van het geheel. Naast de voedingsadapter herbergt het doosje verder nog een voedingskabel (altijd handig!), de IDE-kabel, een TV-out switch, twee aanschroefbare kegeltjes die als voetjes aan de voorkant van de barebone fungeren, koelpasta, de moederbordhandleiding, de Xpc-handleiding, een driver cd-rom en een installatiekit (waar Shuttle schroeven en dergelijke onder verstaat).

De ingewanden

Wanneer je bekend bent met de vorige Shuttle's zal je bij het openen van dit type als eerste opvallen dat een interne voeding ontbreekt, iets wat we in de inleiding ook al vermeldden. De ST62K lijkt daarom een stukje meer vrije ruimte voor airflow te hebben, maar aangezien we het hier nog steeds over een barebone hebben is deze ruimte ook niet eindeloos Wat tevens opvalt aan de ST62K is het feit dat er nu gekozen is voor een frame waarlangs de interne kabels worden geleid. Dit zorgt er, samen met de beschermingen rondom scherpe randjes langs het frame voor dat kleine tot grote kerfjes in je kabels als het goed is tot het verleden gaan behoren.

Shuttle ST62K Barebone: Interior side open flash

De bays en heatsink

Shuttle ST62K Barebone: Interior top open 2

Shuttle ST62K Barebone: Interior top open

De twee externe bays (één 5,25 inch en één 3,5 inch) maken deel uit van het frame van de barebone en kunnen daarom helaas niet worden verwijderd, iets wat het assembleren van hardware niet echt gemakkelijker maakt. De tweede 3,5 inch-bay hangt onder de externe bays en is gemakkelijk te verwijderen doordat je slechts één thumbscrew hoeft los te draaien. We gaan verder op strooptocht en verwijderen de ICE-heatsink. Deze heatsink is gedeeltelijk van koper en bevat naast zeer veel koelvinnen ook vier heatpipes die naar de 80 milimeter grote casefan van Bi-Sonic gaan. De heatsinkconstructie is het enige actieve koelelement in de Shuttle, om het geluidsniveau van deze constructie te beperken heeft men rondom de montagepunten van de constructie, die je overigens met een gemakkelijk te hanteren clip vast zet, rubberen ringetjes toegepast. De casefan is zelfs op de hoogste rotatiestand niet bepaald luidruchtig te noemen, terwijl je via het BIOS dan nog vier stapjes lager kan gaan qua RPM. Op de laatste stand moet je op dertig centimeter afstand echt je best doen om de casefan te kunnen horen.

De layout van het moederbord

Na het bekijken van de heatsink en de drivebays wordt het tijd om het moederbord onder de loep te nemen, we beschrijven de positie van de verschillende onderdelen vanuit het oogpunt dat de voorzijde van de Shuttle zich aan de linkerkant van je scherm bevindt. In deze positionering zul je linksbovenin de twee IDE-poorten aantreffen, hiernaast is het PCI-slot geplaatst. Onder de twee IDE-poorten zit de IXP 150 southbridge, schuin hieronder is de RS3000 northbridge geplaatst. Onder deze chips vinden we de twee blauwkleurige DIMM-sloten, onder het PCI-slot vinden we allereerst de Realtek onboard lan-chip, gevolgd door de koelerbracket, het S478-voetje met hiernaast de onboard sound-chip. Geheel links vinden we van boven naar onder de audio in- en uitgangen en de USB-poorten. Geheel aan de rechterzijde vinden we van boven naar onder allereerst de audio in- en uitgangen, gevolgd door twee PS/2-poorten, twee USB2.0-poorten met daarboven een netwerkconnector, twee FireWire-poorten, een S/PDIF-uitgang met hierboven een VGA-uitgang, een VGA-ingang met daaronder een S-video-uitgang, de "clear CMOS"-knop en als laatste de stroomaansluiting.

Shuttle ST62K Barebone: Left side view open

Shuttle ST62K Barebone: Right side view open

De grafische core van de RS300-chip is gebaseerd op ATi's RV280-core, waaruit ook de Radeon 9200 als losse videokaart is geboren. Er zijn echter wel enkele modificaties gemaakt, zo beschikt de RS300-chip over twee pipes met één texture unit per pijplijn en worden de vertex shaders softwarematig geëmuleerd om transistoren te besparen, de pixel shaders van de RV280-core zijn echter wel aanwezig. De grafische core draait op een snelheid van 300MHz. De IXP 150-chip moet het doen zonder SATA- of hardware accelerated audio-ondersteuning, waardoor zijn magere interconnectsnelheid (266MB/s) niet snel een bottleneck zal vormen. De chip kan verder zes USB2.0-poorten aan, waarvan je er zoals eerder gezegd vier extern zult terugvinden, er is ondersteuning voor drie FireWire-poorten, waarvan er twee extern aanwezig zijn. De onboard lan-chip van Realtek kan snelheden tot 100Mb/s aan, dit is gezien de huidige moederbordenspecificaties misschien aan de magere kant, maar barebone-gebruikers zullen hier waarschijnlijk voldoende aan hebben. Standaard is er geen WiFi-aansluiting aanwezig, een uitbreidingspakket via USB is een mogelijkheid, deze zal echter geen hoge draadloze verbindingen kunnen ondersteunen, gezien het feit dat het hier om USB1.1-ondersteuning gaat.

Shuttle ST62K Barebone: Back side view 240px

Shuttle ST62K Barebone: Front view 240px

Het BIOS

Het BIOS van het systeem biedt enkele opvallende features, je dient bijvoorbeeld de Frame Buffer Size die de integrated graphics zichzelf toe-eigenen handmatig in te stellen, terwijl Intel's Extreme Graphics dit automatisch doen. De TV-standaard is in te stellen op NTSC of PAL hiernaast zijn de FSB- en geheugensnelheid alsmede de geheugentimings aan te passen. Er zijn vijf casefan-modes in te stellen.

Benchmarks

Het testsysteem

Hieronder volgen de belangrijkste specificaties van het door ons gebruikte testsysteem in een tabel:


	Onderdeel		Specificaties

	Processor		Intel Pentium 4 3,2GHz (Northwood, 800MHz FSB)

	Geheugen		2x 512MB PC3500 Corsair geheugen

	Harde schijf		Seagate Barracuda 7200.7 120GB

	DVD-drive		NEC ND1300-A

	Moederbord		Shuttle FT62

	Videokaart		Integrated ATi RS300-chip

	Besturingssysteem		Windows XP Professional + SP1

De laatste Catalyst-drivers en DirectX9.0b zijn gebruikt bij het uitvoeren van de test, daarnaast werden ze allemaal uitgevoerd op een resolutie van 1024 bij 768 pixels, behalve de gametest, die op een resolutie van slechts 640 bij 480 pixels op 32-bit werd uitgevoerd.

De benchmarks

We achten de bespreking van de barebone zelf belangrijker dan het uitvoeren van veel benchmarks vanwege het feit dat de chipset weinig spannende nieuwe features kan bieden, daarom kiezen we voor een beperkte benchsuite:

Futuremark 3DMark2003 Patch 340

SiSoft Sandra Standard 2004

ZD Media Business Winstone 2002

ZD Media Content Creation Winstone 2002

Unreal Tournament 2003

De resultaten


	SiSoft Sandra Standard 2004 (MB/sec)

	Zen Xpc ST62K ALU	3976

	Zen Xpc ST62K FPU	3981

De resultaten uit de SiSoft Sandra-test verschillen weinig van die van andere sites die deze barebone hebben getest en zijn slechts marginaal sneller dan de vorige Shuttle-bareboneversie.


	Winstone 2002 benchmarks

	Content Creation	34,9

	Business	27,5

Ook in de Winstone-benchmarks vinden we weinig opvallende dingen. Met de hier neergezette scores bewijst Shuttle een barebone te hebben neergezet die meer kan dan alleen snel tekstverwerken en internetbrowsen.


	Futuremark 3DMark2003 benchmarks (frames/sec)

	CPU test 1	56,7

	CPU test 2	8,6


	Unreal Tournament 2003 benchmarks (frames/sec)

	Antalus Flyby	49,36

	Botmatch	35,10

En met de scores van 3DMark en Unreal Tournament 2003 bewijst de Shuttle dat de integrated graphics weliswaar niet van wereldschokkend niveau zijn, maar een framerate van bijna 35fps op de bovengenoemde resolutie is bepaald niet slecht te noemen voor een geïntegreerde grafische chipset en maakt het mogelijk om op z'n tijd de niet allernieuwste titels op een normale manier te kunnen spelen.

Conclusie

Al met al kunnen we stellen dat Shuttle wederom een doordacht product op de markt heeft gezet. Doordacht, niet alleen qua uiterlijk maar ook zeker qua verhoudingen van stroomverbruik, geluidsproductie en prestaties ten opzichte van elkaar. De 180 Watt voeding lijkt in eerste instantie een beetje aan de krappe kant, maar als je dan de aanwezige features en de missende features in een lijst zet en het stroomverbruik hierbij inschat kom je tot de conclusie dat Shuttle zijn best heeft gedaan om fatsoenlijke prestaties aan een net stroomverbruik te binden. Een AGP-slot met een moderne videokaart die een extra molex-aansluiting nodig heeft slurpt stroom en levert een niet te compenseren extra warmtebron.

Het inner- en uiterlijk

Het uiterlijk is weinig gewijzigd ten opzichte van de vorige modellen, de grootste wijziging is het niet gecentreerd plaatsen van de CD-drive aan de voorzijde van de barebone, dit komt echter door het feit dat de ST62K kleiner is dan zijn voortgangers. Het moederbord ontbeert het aan SATA-, RAID- en/of WiFi-ondersteuning, dit is echter zorgvuldig afgewogen door Shuttle, gezien de keuze voor de northbridge die maar een beperkte interconnectsnelheid heeft. WiFi-ondersteuning is er in de vorm van een uitbreidingsset, die echter slechts snelheden tot USB1.1 kan ondersteunen. Dat men ondanks het feit dat men geen floppydrive meer ondersteunt wel heeft gekozen voor het intact laten van een 3,5 inch externe bay komt ons inziens door de hoop van Shuttle dat veel mensen de add-on cardmediareader bij de barebone zullen aanschaffen, gezien het feit dat hier ook een interne USB-poort voor aanwezig is. Vreemd is het dan echter dat deze cardreader niet standaard aanwezig is.

Shuttle ST62K Barebone: 3-4 view closed flash

De bekabeling is netjes weggewerkt, iets wat we in de vorige modellen soms nog onvoldoende zagen. De barebone maakt een solide indruk, dit zal ook grotendeels komen door het vastzetten van twee bays aan het frame zelf, iets wat de stugheid van de barebone zeker ten goede komt. De montage van harde schijven en cd-romdrives is niet zo'n probleem, het feit dat de bay-constructie vastzit aan het frame maakt het installeren van een processor echter wel tot een vrij hachelijke zaak als je, zoals ook de reviewer in kwestie, over redelijk dikke worstvingers beschikt . De heatsink-constructie is qua uiterlijk zeer netjes afgewerkt en ook zeer eenvoudig te monteren.

Geluidsproductie en prestaties

Met de heatsink-constructie komen we op een ander belangrijk onderdeel: de geluidsproductie. Deze is dankzij de passieve koeling van de north- en southbridge van het moederbord en de processor zeer laag te noemen. De casefan is gedempt met rubbertjes en biedt op de laagste rotatiestand een zoemend geluid dat haast niet van normaal achtergrondgeluid te onderscheiden is. Ondanks de grotendeels passieve koeling blijft de temperatuur van de processor en het systeem zelf ten allertijde op een acceptabel niveau. De prestaties van het moederbord zijn niet zeer indrukwekkend, maar kunnen de mensen die op zoek zijn naar een home theaterpc of een compacte office-oplossing zeker bekoren. De grafische prestaties van de geïntegreerde videochip zijn zeer redelijk tot goed te noemen, een framerate van 35fps in UT2003 op 640 bij 480 pixels is genoeg voor het af te toe kunnen spelen van de oudere titels.

De eindconclusie is dat Shuttle wederom een op bepaalde punten vernieuwd product op de markt heeft gebracht, dat vooral als home theaterpc of office-pc zal moeten gaan dienen. De geluidsproductie is zeer goed te noemen, de prestaties voldoen ruimschoots voor de doelgroep en het uiterlijk en de positionering van de hardware is netjes afgewerkt en doordacht. Met een laagste prijs van 311 euro zonder verzendkosten in de pricewatch is de ST62K het duurste Shuttle barebonesysteem dat we momenteel in de pricewatch kunnen vinden. Dit is ondanks het feit dat het het nieuwste model betreft ons inziens niet geheel terecht, je hebt een ouder model met een 250 Watt voeding en een AGP-slot voor minder geld. Momenteel dien je dus nog zorgvuldig af te wegen welke features je in een barebone wilt zien en hoeverre dit model in deze eisen kan voldoen, wanneer de prijs met dertig tot veertig euro zakt zal dit model een zeer aantrekkelijke optie kunnen worden voor office-werkers en mensen die op zoek zijn naar een compacte, geluidsarme home theaterpc.

We danken hierbij Dhr. Bloch van spacewalker.de voor het leveren van de Shuttle.

Additionele informatie:

De fabrikant: Shuttle
Nadere specificaties: Duitse Shuttle-site
Pricewatch link: Shuttle ST62K barebone
Andere reviews: Zoeken naar 'ST62K' met Google

Als laatste dient opgemerkt te worden dat de reviewers een testexemplaar kregen waarvan de molex-aansluiting naar het moederbord al was aangesloten, maar zodanig was aangesloten dat hij kortsluiting veroorzaakte en bij de eerste keer booten doorbrandde (a reviewers worst nightmare) en daarnaast de powerknop niet goed functioneerde. We gaan er vanuit dat dit incidenten zijn en hebben dit daarom niet meegenomen in de eindbeoordeling.