Tweakers.net Best Buy Guide: editie HCC Dagen 2003

Processors

HCC Dagen 2003 aankondiging Met de HCC Dagen voor de deur zullen duizenden tweakers binnenkort weer voor moeilijke en onzekere aankoopbeslissingen komen te staan. Hoewel we het graag zouden zien, begrijpen we dat niet iedereen de hele dag deze site kan afstruinen naar nieuws, reviews en pricewatch prijzen. Voor de gewone, gezonde medemens heeft Tweakers.net daarom een speciale HCC Dagen-editie van de Best Buy Guide samengesteld, waarin middels eenduidige Jip en Janneke taal wordt beschreven wat goed en fout is in componentenland. Met deze guide in de hand slaat iedereen een daadkrachtig en resoluut figuur op de HCC!

In de HCC Dagen-editie worden uitsluitend mainstream componenten besproken. Dit omdat het assortiment van nieuwe producten op de HCC Dagen altijd beperkt is tot spullen die een hoog volume draaien. Voor aankoopadvies van complete systemen kun je onze reguliere

Processors

Het centrale brein van de computer dient vanzelfsprekend met extra zorgvuldigheid gekozen te worden, temeer omdat de prestaties ver uiteen kunnen liggen en de prijsverschillen hoog kunnen oplopen. Er zijn momenteel drie groepen processors die voor de tweaker als interessant aangemerkt kunnen worden. Dit zijn de AMD Athlon XP, Intel Pentium 4 en de nieuwe AMD Athlon 64. Daarnaast zijn er nog de Duron, Celeron, Pentium 4 Extreme Edition en Athlon 64 FX, die we hier buiten beschouwing laten omdat ze een slechte prijs/performance hebben, nog niet verkrijgbaar zijn of te exclusief zijn om op de HCC Dagen in groten getale aangeboden te worden.

Wat betreft stabiliteit functioneren alle genoemde processors naar behoren mits geplaatst in een configuratie die bestaat uit kwalitatief goede componenten. Chipset, moederbord, geheugen en koeling hebben doorgaans meer invloed op de stabiliteit van de processor. Het is verstandig om niet teveel geld te besparen op deze spullen.

Hoewel de stabiliteitsverschillen in principe minimaal zijn, is er wel verschil in kwaliteit en robuustheid. De Athlon XP beschikt in tegenstelling tot de Pentium 4 en de Athlon 64 niet over een heatspreader, waardoor de core gevoelig is voor beschadigingen tijdens het plaatsen van de heatsink / fan (HSF). Ervaren knutselaars zullen geen problemen ondervinden met het plaatsen van een Socket A HSF, maar gelegenheids doe-het-zelvers die voor het eerst een Athlon XP-systeem in elkaar zetten, moeten zich ervan bewust zijn dat het installeren van de heatsink met beleid en subtiliteit moet gebeuren.

AMD Athlon 64 processor (geel licht, groot)

AMD Athlon 64 met heatspreader

Alle high-end processors met uitzondering van de Athlon 64 3200+ kunnen behoorlijk heet worden. Met hoogwaardige HSF's zoals de producten van Zalman is het echter geen probleem om een stil systeem te creeëren. De Athlon 64 is het makkelijkst vanwege zijn natuurlijke lage warmteproductie en de mogelijkheid om op bepaalde moederborden "Cool 'n Quiet' te gebruiken. Deze technologie is vergelijkbaar met PowerNow en Speedstep op laptops: het varieert de kloksnelheid en voltage van de processor naar gelang de gevraagde processorkracht, zodat het stroomverbruik en de warmteproductie beperkt wordt.

De prestaties van de Athlon XP, Athlon 64 en Pentium 4 lopen sterk uiteen in de verscheidene toepassingsgebieden. Oorzaak hiervan zijn de grote architecturele verschillen en de sterk variërende geheugenprestaties. Pentium 4's hebben een hoge geheugenbandbreedte en een zeer hoge kloksnelheid, maar verzetten relatief weinig werk per kloktik. De Athlon XP kan meer werk uitvoeren per kloktik, maar wordt opgehouden door een trage geheugenarchitectuur. De Athlon 64 kent lage geheugenwachttijden en kan dankzij allerlei optimalisaties nog meer werk verzetten dan de Athlon XP. Voor beide geldt echter dat ze een veel lagere kloksnelheid hebben dan de P4.

Om duidelijk te maken welke gevolgen de bovengenoemde verschillen hebben voor de prestaties, hebben we voor ieder toepassingsgebied een prestatie-per-prijs-vergelijking en een prestatie-index opgesteld. Omdat een prestatie/prijs-vergelijking op basis van alleen processorprijs geen eerlijke resultaten oplevert, zijn ook de kosten van moederbord en geheugenmodules in de vergelijking betrokken. Een processorupgrade gaat immers meestal gepaard met vervanging van het moederbord en het geheugen. Bij de Pentium 4 3,2GHz en de Athlon 64 3200+ bedroegen de kosten voor mobo en geheugen 240 euro, bij de P4's van 3,0GHz werd 210 euro opgeteld, bij de Athlon XP 3200+ en 3000+ 200 euro en bij de Athlon XP's lager dan 3000+ 180 euro. . De reden voor de prijsverschillen zijn de hogere kosten van dual channel DDR400 Pentium 4-moederborden in vergelijking met Athlon XP-moederborden, en het feit dat duurdere processors doorgaans worden gecombineerd met duurdere moederborden, die zijn voorzien van een betere featureset. In alle gevallen werd uitgegaan van 512MB geheugen. De processorprijzen werden berekend aan de hand van de vijf goedkoopste prijzen van elke CPU in de pricewatch. Alle prijzen zijn afkomstig van de boxed modellen, die worden geleverd inclusief heatsink. De hieruit volgende vergelijking van upgradeprijzen schetst het volgende beeld:


Prijs van CPU + mobo + RAM upgradekit (euro)

Athlon XP 2500+	1,83GHz	€ 98	€ 278	278

Athlon XP 2600+	2,08GHz	€ 117	€ 297	297

Athlon XP 2700+	2,17GHz	€ 135	€ 315	315

Athlon XP 2800+	2,08GHz	€ 164	€ 344	344

Pentium 4 2,4C	2,4GHz	€ 185	€ 395	395

Pentium 4 2,6C	2,6GHz	€ 190	€ 400	400

Athlon XP 3000+	2,17GHz	€ 228	€ 428	428

Pentium 4 2,8C	2,8GHz	€ 232	€ 442	442

Pentium 4 3,0C	3,0GHz	€ 292	€ 502	502

Athlon XP 3200+	2,2GHz	€ 360	€ 560	560

Pentium 4 3,2C	3,2GHz	€ 428	€ 668	668

Athlon 64 3200+	2,0GHz	€ 451	€ 691	691

Een low-budget upgradekit op basis van de Athlon XP 2500+ is bijna tweeënhalf keer zo goedkoop als een Athlon 64 3200+ met mobo en geheugen. De Pentium 4 2,4GHz is met de huidige prijzen niet meer interessant. Voor een paar euro meer neem je een snellere 2,6GHz naar huis.

Met behulp van benchmarks van Hardware.Info Magazine en Tom's Hardware Guide hebben we de prestaties van de bovengenoemde processors vergeleken in drie toepassingsgebieden, te weten business applicaties, games en workstation en multimedia encoding toepassingen. Voor de eerste vergelijking werd gebruik gemaakt van de Business Winstone 2002-applicatiebenchmark, welke bestaat uit een aantal bekende programma's zoals de Microsoft Office XP-suite, WinZip en Norton Anti-Virus. De Athlon XP en Athlon 64 presteren erg goed in deze applicaties. Het is niet nodig om veel geld uit te geven aan de processor om goede prestaties te krijgen in zakelijke software: met een Athlon XP 2800+ van nog geen 165 euro heb je al topprestaties. Wil je de prestaties van de Athlon XP 2800+ echt overtreffen, dan moet je diep in de buidel tasten voor een veel duurdere Athlon 64 3200+. De goedkoopste processor in de vergelijking, de Athlon XP 2500+, weet danig stand te houden in het middenveld en biedt daarom een zeer goede prijs/performance.


Business applicaties - Genormaliseerde CPU performance

Athlon 64 3200+	2,0GHz	€ 451	€ 691	120,4

Athlon XP 3200+	2,2GHz	€ 360	€ 560	109,1

Athlon XP 3000+	2,17GHz	€ 228	€ 428	107,9

Athlon XP 2800+	2,08GHz	€ 164	€ 344	106,1

Pentium 4 3,2C	3,2GHz	€ 428	€ 668	103,0

Athlon XP 2700+	2,17GHz	€ 135	€ 315	100,9

Pentium 4 3,0C	3,0GHz	€ 292	€ 502	100,9

Athlon XP 2500+	1,83GHz	€ 98	€ 278	100

Athlon XP 2600+	2,08GHz	€ 117	€ 297	99,7

Pentium 4 2,8C	2,8GHz	€ 232	€ 442	98,2

Pentium 4 2,6C	2,6GHz	€ 190	€ 400	94,8

Pentium 4 2,4C	2,4GHz	€ 185	€ 395	91,2


Business applicaties - Genormaliseerde performance per euro van upgradekit

Athlon XP 2500+	1,83GHz	€ 98	€ 278	100

Athlon XP 2600+	2,08GHz	€ 117	€ 297	93,3

Athlon XP 2700+	2,17GHz	€ 135	€ 315	89,1

Athlon XP 2800+	2,08GHz	€ 164	€ 344	85,7

Athlon XP 3000+	2,17GHz	€ 228	€ 428	70,1

Pentium 4 2,6C	2,6GHz	€ 190	€ 400	65,9

Pentium 4 2,4C	2,4GHz	€ 185	€ 395	64,2

Pentium 4 2,8C	2,8GHz	€ 232	€ 442	61,7

Pentium 4 3,0C	3,0GHz	€ 292	€ 502	55,9

Athlon XP 3200+	2,2GHz	€ 360	€ 560	54,2

Athlon 64 3200+	2,0GHz	€ 451	€ 691	48,4

Pentium 4 3,2C	3,2GHz	€ 428	€ 668	42,9

De workstation en multimedia index is gebaseerd op testresultaten van Content Creation Winstone 2003, 3D Studio Max 5.1, Mathematica 5.1, Lightwave 7.5c, Pinnacle Studio 8.8, Windows Media Encoder 9 en Steinberg Nuendo 2.0. De Pentium 4's leveren de beste prestaties in deze applicaties. In de budgetklasse hebben de Athlon XP 2500+, 2600+ en 2700+ een goede prijs/performance. In het mainstream prijssegment bieden de Pentium 4 2,6GHz en 2,8GHz goede prestaties in verhouding met hun prijs. Wie veel geld gaat uittrekken, komt het beste thuis met een Pentium 4 3,0GHz. De performance per euro is duidelijk beter dan van de Pentium 4 3,2GHz terwijl de absolute prestaties slechts vijf procent achterliggen. De Athlon 64 3200+ en Athlon XP 3200+ leveren minder goede prestaties dan de Pentium 4 3,0GHz en hebben een lagere performance per euro.


Workstation & multimedia applicaties - Genormaliseerde CPU performance

Pentium 4 3,2C	3,2GHz	€ 428	€ 668	132,2

Pentium 4 3,0C	3,0GHz	€ 292	€ 502	125,8

Athlon 64 3200+	2,0GHz	€ 451	€ 691	122,2

Athlon XP 3200+	2,2GHz	€ 360	€ 560	118,5

Pentium 4 2,8C	2,8GHz	€ 232	€ 442	117,6

Athlon XP 3000+	2,17GHz	€ 228	€ 428	115,4

Athlon XP 2700+	2,17GHz	€ 135	€ 315	114,1

Athlon XP 2800+	2,08GHz	€ 164	€ 344	111,8

Pentium 4 2,6C	2,6GHz	€ 190	€ 400	110,1

Athlon XP 2600+	2,08GHz	€ 117	€ 297	105,0

Pentium 4 2,4C	2,4GHz	€ 185	€ 395	102,4

Athlon XP 2500+	1,83GHz	€ 98	€ 278	100


Workstation & multimedia apps - Genormaliseerde performance per euro van upgradekit

Athlon XP 2700+	2,17GHz	€ 135	€ 315	100,7

Athlon XP 2500+	1,83GHz	€ 98	€ 278	100

Athlon XP 2600+	2,08GHz	€ 117	€ 297	98,3

Athlon XP 2800+	2,08GHz	€ 164	€ 344	90,3

Pentium 4 2,6C	2,6GHz	€ 190	€ 400	76,5

Athlon XP 3000+	2,17GHz	€ 228	€ 428	75,0

Pentium 4 2,8C	2,8GHz	€ 232	€ 442	74,0

Pentium 4 2,4C	2,4GHz	€ 185	€ 395	72,0

Pentium 4 3,0C	3,0GHz	€ 292	€ 502	69,7

Athlon XP 3200+	2,2GHz	€ 360	€ 560	58,8

Pentium 4 3,2C	3,2GHz	€ 428	€ 668	55,0

Athlon 64 3200+	2,0GHz	€ 451	€ 691	49,2

De game-index is gecalculeerd uit de testresultaten van Unreal Tournament 2003, 3D Mark 2001 SE, Commanche 4, Splinter Cell, Warcraft III, 3D Mark 2003, X2 en Gun Metal. De Athlon 64 3200+ en de Pentium 4 3,2GHz wisselen regelmatig stuivertje om de eerste plek in de onderlinge benchmarks. Gemiddeld genomen is de Athlon 64 3200+ toch wat sneller dan de P4 3,2GHz. Het prestatieverschil tussen de Athlon 64 3200+ en de Athlon XP 3200+ is behoorlijk groot; maar liefst 15,4 procent. Het snelste Athlon XP-model bevindt zich op de vijfde plaats en kan slechts de 2,6GHz en 2,4GHz versies van de Pentium 4 voorlaten. Het moge duidelijk zijn dat de Athlon XP minder geschikt is voor games dan de Athlon 64 en de Pentium 4, wat overigens niet wil zeggen dat de prijs/performance-verhouding van de Athlon XP slecht is. Dankzij hun lage prijs zijn deze processors een goede oplossing voor budgetsystemen. De Athlon XP 2800+ laat zich ook hier weer kennen als een interessante processor: 25 euro lager geprijsd dan de P4 2,6GHz en toch bijna net zo snel. Voor betere prestaties moet meteen honderd euro extra op tafel gelegd worden voor een Pentium 4 2,8GHz. In het topklasse segment zijn de Athlon 64 3200+ en de Pentium 4 3,0C een goede keus. De Athlon 64 3200+ heeft de beste prestaties en de P4 3,0GHz levert in deze prijsklasse een aantrekkelijke performance per euro.


Games - Genormaliseerde CPU performance

Athlon 64 3200+	2,0GHz	€ 451	€ 691	134,5

Pentium 4 3,2C	3,2GHz	€ 428	€ 668	128,4

Pentium 4 3,0C	3,0GHz	€ 292	€ 502	123,2

Pentium 4 2,8C	2,8GHz	€ 232	€ 442	117,9

Athlon XP 3200+	2,2GHz	€ 360	€ 560	116,6

Athlon XP 3000+	2,17GHz	€ 228	€ 428	112,6

Pentium 4 2,6C	2,6GHz	€ 190	€ 400	111,8

Athlon XP 2800+	2,08GHz	€ 164	€ 344	108,3

Pentium 4 2,4C	2,4GHz	€ 185	€ 395	106,1

Athlon XP 2700+	2,17GHz	€ 135	€ 315	104,7

Athlon XP 2600+	2,08GHz	€ 117	€ 297	102,9

Athlon XP 2500+	1,83GHz	€ 98	€ 278	100


Games - Genormaliseerde performance per euro van upgradekit

Athlon XP 2500+	1,83GHz	€ 98	€ 278	100

Athlon XP 2600+	2,08GHz	€ 117	€ 297	96,3

Athlon XP 2700+	2,17GHz	€ 135	€ 315	92,4

Athlon XP 2800+	2,08GHz	€ 164	€ 344	87,5

Pentium 4 2,6C	2,6GHz	€ 190	€ 400	77,7

Pentium 4 2,4C	2,4GHz	€ 185	€ 395	74,7

Pentium 4 2,8C	2,8GHz	€ 232	€ 442	74,1

Athlon XP 3000+	2,17GHz	€ 228	€ 428	73,1

Pentium 4 3,0C	3,0GHz	€ 292	€ 502	68,2

Athlon XP 3200+	2,2GHz	€ 360	€ 560	57,9

Athlon 64 3200+	2,0GHz	€ 451	€ 691	54,1

Pentium 4 3,2C	3,2GHz	€ 428	€ 668	53,4

Om een lang verhaal kort te maken: de Athlon XP is een aantrekkelijk processor voor budgetsystemen en desktops. De Pentium 4 staat vooral sterk in het mainstream segment met prijzen van 350 tot 450 euro voor een upgradekit. In de hogere prijsklasse biedt de Pentium 4 3,0C een aantrekkelijke prijs/performance terwijl de Athlon 64 3200+ de beste prestaties levert in games en business applicaties.

Chipsets en moederborden

Wie de processor het centrale brein van de computer noemt, kan het moederbord nog wel het beste vergelijken met de ruggegraat. Het een onderdeel van het systeem dat vaak meer dan één upgrade mee moet kunnen, en tegen de tijd dat het echt aan vervanging toe is nog gebruikt kan worden om een oud systeem nieuw leven in te blazen. Vandaag de dag moet er echter wel een beetje slim worden ingekocht om een lange levensduur te realiseren. De planken die op de HCC zullen liggen gaan in ieder geval niet passen in de BTX-kasten die volgend jaar verschijnen. Ook zal er geen DDR2-geheugen of PCI Express-videokaart in geprikt kunnen worden. Eeuwig blijven wachten heeft echter ook geen zin, dus om een goede keuze te maken zal er eerst een zekere strategie uitgestippeld moeten worden.

Zo is het een mogelijkheid om voor een luxe moederbord te gaan met een goedkope processor, met de idee om de snelste CPU die het plankje aankan te installeren zodra die genoeg is prijs is gedaald. Wie echter per se meteen de snelste wil zijn, kan wellicht beter wat geld besparen door een kaler moederbord te kopen. Tegen de tijd dat een high-end processor van vandaag genoeg verouderd is om een volgende upgrade te rechtvaardigen, zal er waarschijnlijk toch weer een nieuw moederbord bij moeten komen. Het preciese plan van aanpak is natuurlijk voor iedereen persoonlijk, maar behalve voor mensen bij wie geld geen (grote) rol speelt is het raadzaam vóór aankoop van een nieuw moederbord even goed stil te staan bij de upgrade- en/of doorschuifstrategie voor de wat langere termijn, om spijt achteraf te voorkomen.

Socket A

Wie voor Socket A gaat moet goed rekening mee houden met het feit dat dit platform voor AMD een doodlopend pad is. Het bedrijf is begonnen met de overstap naar Socket 754 voor zijn Athlon 64-processors, en er zijn voor zover bekend geen plannen om een snellere chip voor het oude voetje uit te brengen dan de huidige Athlon XP 3200+. Het genoemde topmodel kan weliswaar nog wel een paar honderd megahertz sneller geklokt worden met wat leuke koeling, maar daarna houdt het ook ongeveer op. Wie zich niet zo druk maakt om zware processors of upgrades en gewoon een leuk Socket A-systeem wil gaan bouwen kan het beste gaan voor een moederbord met 400MHz FSB, zelfs als er in eerste instantie een tragere processor op komt te zitten. De reden hiervoor is simpelweg dat zulke moederborden in normale pricewatch al voor 43 euro te krijgen zijn, en het zonde is om voor een miniem prijsverschil upgrade- en/of overklokmogelijkheden te laten liggen.

De drie bedrijven die een chipset met 400MHz FSB leveren zijn VIA, SiS en nVidia. Hoewel laatstgenoemde de enige van de drie is die dual channel geheugen biedt voor Socket A (nForce2 Ultra 400), blijkt deze feature in de praktijk nauwelijks tot geen extra performance op te leveren, omdat de processor simpelweg niet zoveel bandbreedte kan consumeren. Sowieso ontlopen chipsets elkaar overigens nauwelijks, dus het is meer een kwestie van persoonlijke voorkeur dan van benchmarks kijken. VIA is nog steeds de grootste en meest bekende, maar ook nVidia heeft in relatief korte tijd een goede naam opgebouwd, onder andere dankzij de handige unified drivers. SiS is een bedrijf waar je traditioneel gezien vooral terecht kan voor goedkopere producten, maar qua prestaties doen ze echt niet onder voor de andere twee. De keuze valt wat ons betreft dus op VIA KT600, SiS 748 of nVidia nForce2 400. Hoewel het op het eerste gezicht moeilijk lijkt om gerespecteerde merken te vinden die SiS-chipsets gebruiken, kunnen we verklappen dat ASRock gewoon een dochter van Asus is. Wie echter wil kunnen kiezen uit een groot aanbod van verschillende configuraties en merken komt toch op één van de twee andere chipsets uit.

VIA KT600 versus nVidia nForce2 Ultra 400
Negen VIA KT600-moederborden bekeken door VR-Zone
VIA KT600-moederborden round-up
Roundup van tien nForce2 Ultra400-moederborden
nForce2: single- met dual-channel vergeleken

Terminologie Processor socket / Socket A

Socket 754

Wie denkt dat het investeren in een gloednieuwe Socket 754-plank beter uit zal pakken dan het door AMD afgeschreven Socket A kan wel eens bedrogen uitkomen. De Athlon 64 heeft namelijk een ingebouwde geheugencontroller, die op dit moment nog één kanaal PC3200 ondersteunt. In de toekomst zullen er echter versies van de processor verschijnen die dual channel DDR(2)-geheugen aankunnen. Het is nog niet zeker of deze toekomstige cores wel zullen werken op de huidige moederborden, maar zelfs als dat zo is dan zijn de extra features natuurlijk nog niet te gebruiken. Voor Socket 754 zijn er op dit moment eigenlijk maar twee opties: nVidia nForce3 en VIA K8T800. SiS heeft een tweetal Athlon 64 chipsets die goed ontvangen worden door reviewers, maar deze komen helaas niet op tijd voor de HCC-dagen naar Nederland.

AMD Clawhammer Beide beschikbare chipsets hebben zo hun tekortkomingen; de nForce3 heeft bijvoorbeeld een lage geklokte Hypertransport-link en VIA een duidelijk tragere IDE-controller. Aan de andere kant mist nForce3 Serial ATA als ingebouwde feature (hoewel de fabrikant natuurlijk vrij is om een losse controller toe te voegen), maar is de VIA-chipset weer minder goed over te klokken. Al met al moeten we ook hier qua performance een gelijkspel constateren, en zal het de featureset van de moederbordfabrikant worden die de doorslag moet gaan geven.

Vergelijking van dertien Socket 754-moederborden
Drie Athlon 64-moederbordbundels nader bekeken
Overzicht nForce3 Socket 754- en 940-moederborden
Vergelijking Athlon 64-chipsets van nVidia, VIA, SiS en ALi
AMDZone vergelijkt drie Athlon 64-chipsets
VIA K8T800-moederborden roundup

Socket 478

Hoewel Intel op dit misschien nog wel het meest stabiele platform heeft, staan ook hier een aantal wijzigingen te gebeuren. Socket 478 zal halverwege volgend jaar vervangen worden voor Socket 775 en omdat de nieuwe Prescott-processors meer stroom nodig hebben dan de huidige Northwood-cores zijn de upgrademogelijkheden voor de huidige plankjes beperkt. Er zijn wel plannen om eind volgend jaar een 3,4GHz Prescott uit te brengen die op bestaande FMB 1.0-borden werkt, maar voor 3,6GHz en hoger geklokte chips zal toch echt een nieuwe plank aangeschaft moeten worden die de FMB 1.5-specificatie volgt. Overigens zijn er al enkele van deze "Prescott-compatible" moederborden te koop, wat op zich goed nieuws is, ware het niet dat de Pentium 4 op 3,8GHz en hoger alleen voor Socket 775 / FMB 2.0-moederborden uit zal komen. In feite win je dus maar 200MHz extra upgraderuimte door een "Prescott-compatible" bord aan te schaffen. De troefkaart in dit verhaal is echter de Celeron, die de upgrademogelijkheden van Socket 478 waarschijnlijk nog flink kan verlengen, mede omdat deze ook een Prescott-core in zich krijgt.

Het voordeel van een groot bedrijf als Intel is dat het zelf chipsets maakt voor zijn processors, en de capactiteit heeft om meer dan welk ander merk dan ook te investeren in stabiliteit en testen. Toen Intel alleen nog maar RDRAM ondersteunde hadden andere bedrijven nog een kans door goedkopere DDR-producten te bieden, maar nu Intel zelf ook dual channel PC3200-chipsets levert in de vorm van Springdale en Canterwood is de concurrentie ver te zoeken. Alleen de SiS 655FX-chipset is een zeer veelbelovend en bovendien goedkoop alternatief, maar het aanbod van de moederborden in Nederland is helaas nog erg klein en het is dus nog maar zeer de vraag of deze chipset te vinden zal zijn op de beursvloer. Voor Socket 478 geldt overigens hetzelfde advies als voor Socket A; ga gewoon voor de snelste (800MHz) FSB met PC3200 geheugen. De Pentium 4 heeft het zelfs nog harder nodig dan de Athlon, en er is hier dan ook wel duidelijk voordeel te halen van dual channel geheugen, hoewel dat laatste niet voor alle applicaties even sterk geldt. Veruit de beste prijs/prestatie verhouding is te vinden bij de i865PE-chipset. De duurdere i875P-chipset is normaalgesproken wel iets sneller dankzij PAT, maar er zijn genoeg Springdale-moederborden die deze Canterwood-feature kunnen unlocken in het BIOS, waardoor het grootste verschil verdwijnt.

Intel 865 en 875 chipset getest @ AnandTech
Beste geheugenconfiguraties voor de 865- en 875-chipset
Springdale vs. Canterwood opnieuw bekeken door THG
Roundup van i865 / i875 moederborden
Springdale moederborden vergeleken

Extra features

De keuze voor de chipset is vandaag de dag dus niet moeilijk zodra er eenmaal een processor is uitgezocht, maar waar moet dan wel op gelet worden? Dit is een probleem waar fabrikanten van moederborden ook mee te maken hebben gekregen. Nu er een flink aantal merken volwassen genoeg zijn geworden om even goede prestaties en stabiliteit neer te zetten, proberen ze elkaar dood te gooien met extra features om de consument er van te overtuigen dat hun plank ècht beter is dan die van de concurrent. Er worden daarom veel interessante benamingen gebruikt voor features die alle anderen ook leveren, en puur op de schreeuwende doos afgaan is dan ook geen goed idee. Beter is om te bepalen welke features je nodig hebt. De chipset biedt dan wel bij ieder merk dezelfde mogelijkheden, maar de fabrikant kan er voor kiezen om kosten te besparen door bepaalde functionaliteit niet te implementeren, of juist om met behulp van losse controllers extra's te bieden. Let overigens wel goed op wanneer er "optional" staat bij een feature. In de meeste gevallen betekent dat gewoon dat het niet aanwezig is, maar er als losse bracket bijgekocht kan worden. Wat je zoal kunt tegenkomen:

Serial ATA - Nog geen directe must, maar de smalle kabels zijn een verademing en het is handig om alvast voorbereid te zijn op de toekomst. De eerste schrijven die alleen als SATA-uitvoering te krijgen zijn vinden we namelijk nu al op de markt.
RAID - hoewel de RAID-controllers die op moederborden geleverd worden vaak maar magere dingen zijn vergeleken bij de losse kaarten, is de extra performance of veiligheid voor veel mensen welkom. Bovendien kunnen de extra (S)ATA-kanalen die zo'n controller oplevert ook gebruikt worden om zelfstandige schijven aan te hangen, waardoor er weer meer speelruimte is voor cd- en dvd-apparatuur.
Graphics - Het geeft beeld en lichte spellen kunnen er op gespeeld worden, maar veel meer hoef je er echt niet van te verwachten. Ideaal voor een systeem dat goedkoop moet zijn, maar voor gamers en mensen die wat meer richting multimedia willen gaan niet voldoende.
Audio - In tegenstelling tot graphics is geïntegreerde audio tegenwoordig van redelijk hoog niveau. Er zit dan wel niet zoveel software bij als in de verpakking van een Audigy, met een dure versterker hoor je misschien wel wat meer ruis en EAX-effecten kunnen ontbreken, maar wie voornamelijk geïnteresseerd is in het geluid van muziek en films zou het op z'n minst een kans moeten geven.
Ethernet - 100Mbit is altijd handig om aan boord te hebben, al is het maar omdat het je een PCI-slot bespaart. Tegenwoordig is 1Gbit echter helemaal hip, omdat hiermee de bottleneck van files over het netwerk sturen weer naar de harde schijf wordt verlegd. Iets anders wat tegenwoordig net in begint te komen zijn moederborden met wireless LAN aanboord.
USB - Een viertal USB-poorten is sneller gevuld dan je denkt, en de mogelijkheid om zes of acht apparaten aan te sluiten is voor veel mensen dan ook niet overbodige luxe gebleken. Alle moderne planken ondersteunen USB 2.0 (480Mbit).
FireWire - Heeft eigenlijk maar een paar specifieke toepassingen, zoals digitale videocamera's en externe harde schijven. Voor de meeste mensen niet nodig op het moederbord, aangezien er ook geluids- en videokaarten bestaan met FireWire-poort.
Bluetooth - Kan handig zijn om een PDA of telefoon mee te synchroniseren, maar een losse USB-key is toch handiger, want daarmee kun je hetzelfde doen bij een vriend of op een tweede pc.

Er zijn vaak ook nog een hoop goodies die niet direct resulteren in extra aansluitingen, zoals (tweak)software, status-LED's, een dubbel uitgevoerde BIOS-chip of rond gemaakte IDE-kabels. Allemaal factoren die mee kunnen spelen bij de uiteindelijke en persoonlijke keuze.

Conclusie

In de best buy guides wordt vaak gekozen voor Asus- of MSI-moederborden, omdat deze twee merken zich ruimschoots bewezen hebben, vaak als beste uit de tests komen en geleverd worden met vele extra's. Voor Socket A raden we daarom aan om in ieder geval te kijken in de richting van de Asus A7V600 en MSI KT6 Delta. Beide zijn voorzien van de VIA KT600-chipset, een keuze die is gebaseerd op het feit dat de fabrikanten geneigd zijn om de nForce2 400 (non-Ultra) te zien als een budgetproduct, en dus minder extra features op deze moederborden stoppen. Voor de verse Socket 754-markt lijkt de Asus K8V op dit moment de beste keuze, ongeveer even duur en technisch bijna identiek aan het VIA K8T800-moederbord van MSI, maar met extra WiFi-chip. Aan de kant van Intel Socket 478 is het een ander duo van merken het meest gewaardeerd wordt door de reviewers, namelijk Asus met zijn P4P800 en Abit met de IS7. Een laatste suggestie; in plaats van een traditioneel moederbord zijn er tegenwoordig ook steeds meer barebones te koop, kasten (vaak klein en stijlvol ontworpen) met een moederbord ingebouwd. Er is binnen vaak erg weinig ruimte voor uitbreiding, maar ze zijn wel ideaal voor in de huiskamer.

Videokaarten

Het onderdeel dat het meeste invloed op de prestaties tijdens spelletjes heeft is zonder twijfel de videokaart. Daarom dient dit onderdeel ook met zorg uitgekozen te worden indien je belang hecht aan de 3D-prestaties van je computersysteem.

Op het moment zijn er een tweetal belangrijke fabrikanten die videochips produceren actief, te weten ATi en nVidia. De chips van deze fabrikanten worden gebruikt door ruim een dozijn verschillende fabrikanten die elk hun eigen producten aanbieden. Over het algemeen zijn de verschillen tussen de producten die gebruik maken van dezelfde chip beperkt. In de meegeleverde softwarebundel zit de meeste variatie en daarnaast zijn er ook qua koeling vaak verschillen. De duurdere fabrikanten rusten hun kaarten meestal uit met een flitsende koeler en een flinke softwarebundel terwijl de budgetfabrikanten hun kaarten uitrusten met een simpel koelertje en qua software niet veel meer meeleveren dan drivers voor de kaart.

Een ander, minder voorkomend verschil, zijn de geheugenkloksnelheden. Sommige fabrikanten rusten hun videokaarten uit met extra snel geheugen om deze zo aantrekkelijker te maken voor overklokkers. Andersom gebeurt dit echter ook, sommige fabrikanten rusten de kaarten uit met langzaam geheugen om zo de kaart voor een lage prijs in de winkel te kunnen leggen. Wanneer je dus een bijzonder goedkope kaart ziet liggen bedenk dat er een adder onder het gras kan zitten. Een andere mogelijke adder is de 2d-kwaliteit van de kaarten. Over het algemeen is de beeldkwaliteit van de huidige generatie videokaarten prima in orde, maar sommige vage Taiwanese fabrikanten willen nog wel eens de uitzondering op de regel zijn.

Om te laten zien welk type videokaart je het best kan aanschaffen hebben we een prestatievergelijking en een prestatie-per-prijs-vergelijking opgesteld. Hiervoor hebben we gebruik gemaakt van verschillende benchmarks van AnandTech. Meegenomen in de vergelijking zijn resultaten van C&C Generals, Halo, Jedi Knight, Neverwinter Nights, Simcity 4, Splinter Cell, Unreal Tournament 2003, X2 en Warcraft 3. Hieronder de prijzen van de verschillende modellen:


Prijs videokaarten (euro)

Radeon 9600 Pro	€ 145	145

GeForce FX 5600 Ultra	€ 150	150

GeForce FX 5700 Ultra	€ 210	210

Radeon 9600 XT	€ 210	210

Radeon 9700 Pro	€ 260	260

Radeon 9800	€ 300	300

Radeon 9800 Pro	€ 355	355

GeForce FX 5900 Ultra	€ 500	500

Radeon 9800 XT	€ 550	550

Het blijkt dat de modellen van ATi en nVidia die met elkaar moeten concurreren qua prijs redelijk met elkaar overeenkomen. De Radeon 9600 Pro kost € 145,-, de GeForce FX 5600 Ultra kost € 150,- en de GeForce FX 5700 Ultra en de Radeon 9600 XT zijn qua prijs zelfs gelijk. Enige uitzondering is de GeForce FX 5900 Ultra die met een prijskaartje van € 500,- aanzienlijk duurder is dan de Radeon 9800 Pro. De concurrent van de Radeon 9800 XT, de GeForce FX 5950 FX Ultra, zal pas over enkele weken volop leverbaar worden waarmee hij dus te laat op de markt is om aanwezig te zijn op de HCC Dagen.

Wanneer we kijken naar de prestaties van de kaarten zien we het volgende plaatje:


Genormaliseerde performance

Radeon 9800 XT	€ 550	157,6

Radeon 9800 Pro	€ 355	150,5

GeForce FX 5900 Ultra	€ 500	142,3

Radeon 9800	€ 300	139,7

Radeon 9700 Pro	€ 260	139,6

Radeon 9600 XT	€ 210	128,0

Radeon 9600 Pro	€ 145	115,1

GeForce FX 5700 Ultra	€ 210	109,8

GeForce FX 5600 Ultra	€ 150	100

Zoals de tabel overduidelijk laat zien presteren de kaarten gebaseerd op ATi-chips aanzienlijk beter dan hun nVidia-tegenhangers. De Radeon 9600 Pro presteert beter dan de GeForce FX 5600 Ultra, de Radeon 9600 XT presteert beter dan de GeForce FX 5700 Ultra en ook de Radeon 9800 Pro presteert beter dan de GeForce FX 5900 Ultra. Wanneer we de prijs meenemen in de vergelijking krijgen we de volgende rangorde:


Genormaliseerde performance per euro

Radeon 9600 Pro	€ 145	119,0

GeForce FX 5600 Ultra	€ 150	100

Radeon 9600 XT	€ 210	91,4

Radeon 9700 Pro	€ 260	80,6

GeForce FX 5700 Ultra	€ 210	78,4

Radeon 9800	€ 300	69,9

Radeon 9800 Pro	€ 355	63,6

Radeon 9800 XT	€ 550	43,0

GeForce FX 5900 Ultra	€ 500	42,7

Zoals blijkt bieden de goedkoopste modellen de beste prijs/prestatie-verhouding. Mensen met een krappe portemonnee maken een goede keus met de Radeon 9600 Pro. De Radeon 9700 Pro heeft ook een aantrekkelijke prijs/prestatie-verhouding, maar gezien het feit dat deze kaart niet meer wordt geproduceerd zal hij waarschijnlijk erg moeilijk te vinden zijn op de HCC. In het high-end segment hebben de Radeon 9800 (Pro)-kaarten de aantrekkelijkste prijs/prestatie verhouding. De Radeon 9800 XT en de GeForce FX 5900 Ultra hebben beiden een erg onaantrekkelijke prijs/prestatie-verhouding en zullen alleen het overwegen waard zijn voor mensen zonder financiële zorgen.

Het neusje van de zalm, de Radeon 9800 XT

Harde schijven

Het vroegere prijsverschil tussen harde schijven met een buffer van 2MB en 8MB is vrijwel geërodeerd. Omdat de schijven met 8MB cache wel beduidend beter presteren is het niet meer de moeite waard om modellen met 2MB cache aan te schaffen. Een belangrijke keuze bij de aankoop van een harde schijven die van de interface. Serial ATA is hard op weg om de vertrouwde parallel ATA-standaard te verwerpen. Met het oog de toekomst is het daarom verstandiger om bij nieuwe systemen, die zijn voorzien van onboard Serial ATA, een bijpassende SATA-harde schijf te leggen. Oudere systemen zonder geïntegreerde Serial ATA kunnen beter uitgebreid worden met een parallel ATA-schijf. SATA-harde schijven hebben namelijk een prijspremium dat kan oplopen tot 30 euro. Als daar ook de kosten van een SATA PCI-adapter bij moeten worden opgeteld, wordt Serial ATA wel erg onaantrekkelijk. De prestatieverschillen tussen Serial ATA en parallel ATA-harde schijven van hetzelfde model zijn minimaal.

De best presterende ATA-harde schijven van dit moment is zonder twijfel de Western Digital Raptor WD740GD. De WD740GD is net op de markt en zal op de HCC Dagen mogelijk in kleine aantallen aangeboden worden. De Western Digital Raptor bevindt zich met zijn toerental van 10.000rpm en garantie van vijf jaar in een totaal andere prijsklasse dan 7200 toeren desktop harde schijven. Het is derhalve niet zinvol om de Raptor op prijs en capaciteit te vergelijken met 7200rpm schijven.

Western Digital Raptor WD360GD

In de 7200 toeren klasse maakt Hitachi indruk met zijn nieuwe Deskstar 7K250. Volgens de benchmarks van Storage Review is de 7K250 de snelste 7200rpm drive van dit moment en overklast de 7K250 zelfs de 10.000rpm Western Digital Raptor WD360GD. Andere goed presterende schijven in de tests van Storage Review zijn de Western Digital Caviar SE en de Seagate Barracuda 7200.7. Voor de volledigheid vermelden we op deze pagina ook de resultaten van onze eigen StorageMark. In deze tests presteert de Raptor WD360GD veel beter in vergelijking met de 7200rpm schijven dan in de tests van Storage Review - waarschijnlijk omdat de benchmarks van Storage Review sterker leunen op de sequentiële transfer rates terwijl die van Tweakers.net zwaardere desktop workloads kennen en daardoor sterker afhankelijk zijn van de caching performance en de toegangstijden van een harde schijf. De Deskstar 7K250 en de Raptor WD740GD zijn nog niet door Tweakers.net getest.


Storage Review desktop benchmarks - Genormaliseerde harddisk performance

Western Digital Raptor WD740GB	73GB	SATA	145,0

Hitachi Deskstar 7K250	250GB	SATA	131,0

Western Digital Raptor WD360GD	36GB	SATA	117,2

Western Digital Caviar WD2000JB	200GB	PATA	108,0

Seagate Barracuda 7200.7	160GB	SATA	103,8

Maxtor MaXLine Plus II	250GB	SATA	103,0

Maxtor DiamondMax Plus 9	160GB	PATA	100

Hitachi Deskstar 180GXP	180GB	PATA	98,4


Tweakers.net desktop benchmarks - Genormaliseerde harddisk performance

Western Digital Raptor WD360GD	36GB	SATA	120,2

Maxtor DiamondMax Plus 9	120GB	PATA	100

Western Digital Caviar WD1200JB	120GB	PATA	89,3

Hitachi Deskstar 180GXP	120GB	PATA	86,7

Seagate Barracuda 7200.7	160GB	SATA	85,3

Wat betreft capaciteit per euro heeft Serial ATA zoals gezegd nog steeds een achterstand op parallel ATA. Het 120GB model van de Hitachi Deskstar 180GXP heeft momenteel de hoogste capaciteit per euro. Goede verhoudingen vinden we verder bij de 120GB, 160GB en 200GB modellen van de Maxtor DiamondMax Plus 9 en de 120GB versies van de Seagate Barracuda 7200.7 en Western Digital Caviar SE. Maxtor is de goedkoopste fabrikant van Serial ATA-harde schijven. Bij de meeste merken is de verhouding tussen capaciteit en prijs redelijk constant voor de modellen met een gelijke interface. Alleen de schijven met een opslagcapaciteit van meer dan 200GB hebben een duidelijk hogere prijs per gigabytes


High-performance 7200rpm desktop harde schijven - Capaciteit per euro

Hitachi Deskstar 180GXP	120GB	PATA	€ 95	1,26

Maxtor DiamondMax Plus 9	160GB	PATA	€ 137	1,17

Maxtor DiamondMax Plus 9	200GB	PATA	€ 175	1,14

Seagate Barracuda 7200.7	120GB	PATA	€ 105	1,14

Western Digital Caviar SE	120GB	PATA	€ 105	1,14

Maxtor DiamondMax Plus 9	120GB	PATA	€ 105	1,14

Western Digital Caviar SE	200GB	PATA	€ 180	1,11

Western Digital Caviar SE	160GB	PATA	€ 145	1,10

Hitachi Deskstar 7K250	120GB	PATA	€ 109	1,10

Maxtor DiamondMax Plus 9	120GB	SATA	€ 109	1,10

Seagate Barracuda 7200.7	200GB	PATA	€ 185	1,08

Maxtor DiamondMax Plus 9	160GB	SATA	€ 149	1,07

Hitachi Deskstar 180GXP	180GB	PATA	€ 170	1,06

Seagate Barracuda 7200.7	160GB	PATA	€ 152	1,05

Maxtor DiamondMax Plus 9	200GB	SATA	€ 195	1,03

Hitachi Deskstar 7K250	160GB	PATA	€ 155	1,03

Seagate Barracuda 7200.7	120GB	SATA	€ 120	1,00

Seagate Barracuda 7200.7	160GB	SATA	€ 162	0,99

Western Digital Caviar SE	180GB	PATA	€ 185	0,97

Hitachi Deskstar 7K250	120GB	SATA	€ 125	0,96

Western Digital Caviar SE	160GB	SATA	€ 167	0,96

Western Digital Caviar SE	250GB	PATA	€ 260	0,96

Western Digital Caviar SE	120GB	SATA	€ 126	0,95

Western Digital Caviar SE	200GB	SATA	€ 210	0,95

Maxtor DiamondMax Plus 9	250GB	PATA	€ 270	0,93

Western Digital Caviar SE	250GB	SATA	€ 290	0,86

Maxtor MaXLine Plus II	250GB	SATA	€ 290	0,86

Hitachi Deskstar 7K250	250GB	PATA	€ 330	0,76

Hitachi Deskstar 7K250	250GB	SATA	€ 355	0,70

Een aspect waar moeilijk uitspraak over gedaan kan worden is die van betrouwbaarheid. IBM heeft met de Deskstar 75GXP en 60GXP enige tijd geleden zeer slechte series gehad, wat niet wil betekenen dat de huidige Hitachi Deskstar 7K250 ook een slechte betrouwbaarheid heeft. De concensus is dat de huidige generatie ATA-harde schijven een hogere uitval kent dan de schijven van enkele jaren geleden. In een recent

TFT-monitoren

Als laatste in deze survivalguide, worden de monitoren besproken. Sinds dit jaar is de verschuiving van CRT- naar TFT-monitoren compleet geworden en zijn de verkopen van het aloude beeldkanon ingestort ten faveure van het LCD-scherm. Vandaar dat wij ons ook richten op het TFT-scherm. In deze guide zullen we aangeven waar men op moet letten bij aanschaf van een Thin Film Transistor-scherm. Allereerst bepreken we de voor- en nadelen van een TFT-scherm ten opzichte van een CRT-monitor en de termen die voor een TFT-scherm van belang zijn.

Voor- en nadelen

Het meest in het oog springende voordeel is natuurlijk de ruimte die overblijft na het plaatsen van een TFT. Een smal plekje op het bureau is al groot genoeg om een 15, 17 of zelfs 19 inch scherm te plaatsen in tegenstelling tot een CRT-monitor die naast enorm veel ruimte ook nog een flink stuk zwaarder is. Verder zijn de kleuren van een TFT een stuk scherper en helderder. Dit laatste heeft als nadeel dat een LCD-scherm iets minder nauwkeuriger is met de kleurechtheid. Als er specifiek met kleuren moet worden gewerkt - zoals in de grafische industrie - dan is een CRT nog altijd de beste keuze.

Wat wel weer tot voordeel spreekt van een TFT is de rust die van het scherm afstraalt. Dit komt doordat het weer te geven beeld niet telkens opnieuw wordt opgebouwd, maar alleen daar waar er een verandering van beeld plaatsvindt. Hierdoor heeft men geen last van hinderlijke flikkeringen en zal men langer achter de computer kunnen zitten zonder last te krijgen van hoofdpijn of vermoeide ogen.

Er zijn wel een aantal in het oog springende nadelen bij een TFT, zo kan men over het algemeen alleen gebruik maken van één standaardresolutie. Andere resoluties worden ook wel weergegeven maar, in zo'n vervormd beeld dat prettig werken vaak niet mogelijk is. Verder hebben de meeste TFT's last van ghosting. Ghosting is het effect dat de pixels van het scherm niet snel genoeg veranderen, waardoor men te maken krijgt met "oude" beelden. Over het algemeen hebben TFT-schermen met een response time van minder dan 25 milliseconden weinig tot geen last van ghosting. Dit effect zul je trouwens niet meemaken als je alleen maar gaat internetten of tekstverwerken.

Specificaties

Wanneer men naar de specificaties van een scherm gaat kijken, smijten de verkopers meestal termen zoals contrastratio, kijkhoeken, afmetingen, helderheid en aantal kleuren. Om met de laatste te beginnen, normaal gesproken kan een TFT-scherm zo'n zestien miljoen kleuren tonen. De oudere schermen zijn beperkt tot ruim 260 duizend kleuren, iets wat voornamelijk zichtbaar wordt bij kleurovergangen. Dus sla liever de oudere TFT-schermen van twee jaar geleden over. Ook al zijn ze zeer prettig geprijsd, het wreekt zich in de specificaties en prestaties.

Wat betreft helderheid is een waarde van 250 candela per vierkante meter (cd/m2) normaal en indien mogelijk is het aan te raden de keuze op een hogere waarde te laten vallen. Qua zichtbare beeldoppervlakte zijn de meeste 15 inch TFT-schermen even groot als een 17 inch CRT, omdat bij een CRT-monitor de randen van de beeldbuis verborgen zijn onder de behuizing. Kijkhoeken zijn een ander belangrijk punt om bij op te letten. Want welke kijkhoek heeft men nu nodig? Als de TFT alleen door een persoon zal worden gebruikt dan is een zeer brede kijkhoek niet erg noodzakelijk. Behalve, wanneer het scherm gekanteld wordt, waardoor er in de lengte een A4-pagina kan worden weergeven. Dan valt een grote kijkhoek van minimaal 160 graden aan te bevelen, zodat men optimaal gebruik kan maken van het gekantelde scherm.

Contrastratio bestaat uit het verschil tussen de minimale en maximale waarden van de helderheid van twee naast elkaar liggende pixels. Momenteel zijn contrastratio's van 300:1 normaal, en begint de verschuiving naar 500:1. Hoe groter het verschil, des te beter het scherm zwart kan weergeven. Echter een perfecte donkerzwarte kleur kan niet worden bereikt, omdat het licht van de backlight nooit helemaal te blokkeren valt.

Valkuilen

Nu we de specificaties hebben doorgenomen, kunnen we de meest voorkomende valkuilen bespreken die bij een aanschaf een TFT-scherm op de loer liggen. De meest bekende - of beter gezegd, de meest beruchte - is de dode pixel. Dode pixels zijn kristallen die niet meer goed functioneren. Er zijn hier drie soorten van, bright dot, dark dot en subpixels. Bright dot pixels blijven continue aan, iets wat zeer duidelijk naar voren komt wanneer er een donkere achtergrond wordt weergegeven. Dark dot pixels doen juist het tegenovergestelde, de pixel geeft juist geen licht meer en dat is dus het duidelijkst te zien op een witte achtergrond.

Naast deze twee kunnen er ook subpixels defect zijn. Hoe kan dit nu? Een pixel bestaat eigenlijk uit drie subpixels, een rode, een groene en een blauwe. Deze kunnen op zichzelf ook defect raken en dat komt weer naar voren in de ISO-norm waaraan de fabrikanten zich hebben gebonden. Laten we eerst een ding voorop stellen, winkels zijn verplicht om TFT-schermen met dode pixels om te ruilen, zeker nu de industrie heeft aangetoond dat men perfecte exemplaren zonder enig defecte pixel kan produceren. Helaas voor ons als consument, schermt de winkel vaak met de ISO-norm waarin staat aangegeven tot welke klasse een bepaald aantal defecte pixels aanvaardbaar is en zal men moeilijk kunnen doen bij het omruilen van een defect scherm.


Klasse	bright dot pixel	dark dot pixel	defecte subpixels

I	0	0	0

II	2	2	5

III	5	15	50

IV	50	150	500

ISO-norm klassen bij een resolutie van 1028x768

Indien men een rechtsbijstandverzekering heeft, loont het om gelijk te halen bij de rechter. Iets wat helaas noodzakelijk kan zijn, wanneer de winkelier tegenstribbelt en niet is aangesloten bij een branchevereniging. Dit kan natuurlijk voorkomen worden door eerst het scherm aan te sluiten en te controleren op defecte pixels. Logischerwijs is dit niet altijd mogelijk en dan zal men goede afspraken moeten maken met de verkoper over omruilen van het scherm, wanneer er thuis ontdekt wordt dat er een pixel niet naar behoren werkt. Een andere valkuil is dat er niet altijd met de juiste specificaties wordt geschermd, oriënteer daarom altijd op de site van de fabrikant voor de juiste specificaties.

Aanbevelingen

Nu men op de hoogte is waarop men moet letten bij de aanschaf van een TFT-scherm, zullen we er ook een aantal aanbevelen. De laatste vergelijkingen van 15 inch TFT-schermen zijn alweer een tijdje geleden, dus zult u de keuze moeten bepalen aan de hand van de bovenstaande specificaties. Een TFT-vergelijking die recent is uitgevoerd, komt van Tom's Hardware Guide. Hierbij is een test uitgevoerd met verschillende 17" TFT-monitoren, waarbij de Hyundai Q17 - staat voor Onbekend in de pricewatch - de voorkeur kreeg boven de rest zoals de Hercules ProphetView 920 (Onbekend) , Iiyama AS4314UTG en ViewSonic VG170m.

X-bit Labs pakte de wat grotere schermen bij elkaar en testte er elf, waarbij de kleinste 18 inch groot is en grootste 19. Uit de vergelijking kwam naar voren dat er liever niet voor een Iiyama moet worden gekozen, de status die ze op CRT-gebied hebben, hebben ze absoluut nog niet op TFT-gebied. Samsung (de Syncmaster 191N Onbekend) doet het qua prijs/prestatie-verhouding naar behoren, terwijl er bij Sony wisselende prestaties zijn te bespeuren. Zo doet de witte SDM-S81R (Onbekend) het uitstekend, terwijl zijn voorganger SDM-S81 (Onbekend) de andere monitoren qua prestaties niet kan bijhouden. Dit geldt echter ook voor de nieuwe SDM-HS93 (Onbekend) waarbij het design uitstekend is, maar de specificaties achter blijven bij die van de concurrentie. Vandaar dat de voorkeur hierbij uitging naar de LG-schermen, bijvoorbeeld de LG L1810M Flatron goed voor Onbekend in de pricewatch. Voor meer informatie kan men het beste kijken op ons forum en dan specifiek in deze topic.

HCC Dagen-survivaltips

Dankzij de adviezen op de voorgaande pagina's weet je inmiddels wat je wilt kopen, maar hoe zorg je ervoor dat je ongeschonden zult terugkeren na een dagje beurswandelen? De belangrijkste survivaltips samengevat:

Temper je verwachtingen

De HCC Dagen zijn al lang niet meer het prijzenfestijn van tien jaar geleden. Door de opkomst van de internetshops, die met een zeer lage overhead kunnen werken, zijn de marges in de hardwarebranche sterk onder druk gezet. Als gevolg daarvan hebben verkopers op de HCC Dagen nauwelijks meer mogelijkheden om lager te gaan dan de prijzen van online shops. Daardoor is er de laatste jaren vrijwel geen sprake meer van prijsvoordeel op de HCC Dagen, met als resultaat dat veel HCC-bezoekers teleurgesteld huiswaarts keren. Het temperen van je verwachtingen voorkomt dat ook jij zo'n teleurstelling zult begaan. De HCC Dagen moeten anno 2003 vooral gezien worden als een grote marktplaats van gebruikte en mainstream computerhardware.

Ga voorbereid op koopjesjacht

Gebruik het HCC thema forum op GoT om je geestelijk voor te bereiden op je pelgrimstocht naar de Utrechtse Jaarbeurs. Weet wat je wilt kopen, weet wat je wilt uitgeven en weet waar je wilt kopen. Neem een print mee van de winkelprijzen uit de pricewatch zodat je de beursprijzen ter plekke kunt vergelijken met de online prijzen. Zorg voor pen, papier en een mobiele telefoon om prijzen te noteren en de Tweakers.net HCC Pricewatch te raadplegen. De beste tactiek is om eerst de hele beurs af te lopen om prijzen te verzamelen. Sla daarna je slag bij de goedkoopste aanbieder of een verkoper met een goede combinatie van prijs en service.

Gebruik de (HCC) pricewatch en shop survey

Tweakers.net zal tijdens de komende HCC Dagen weer een SMS en wap.tweakers.net/hccpricewatch.dsp. De stands van de internetaanbieders kunnen misbruikt worden om de HTML-versies van de HCC Pricewatch ( Grootste aanbod op vrijdag, laagste prijzen op zondag

Een inkoppertje, maar wel één om rekening te houden: het grootste aanbod op de HCC Dagen mag je verwachten op de vrijdag en de laagste prijzen op zondagmiddag. Je hoeft niet bang te zijn dat mainstream hardware, zoals een Athlon XP 2500+-processor of een Radeon 9600 Pro-videokaart, op zondag zullen opraken. Dit risico bestaat echter wel voor tweedehands hardware, echte stunts en exclusieve aanbiedingen. Verwacht trouwens niet teveel van de prijsdalingen tijdens beurs. Deze zullen slechts bij een gering aantal producten plaatsvinden. De meeste prijzen zullen gedurende het weekend constant blijven.

Koop niet te vroeg maar ook niet te laat

Gaat het om mainstream hardware, wacht dan met aanschaf tot je een beeld hebt van de prijzen bij de verschillende verkopers. Bij moeilijk vindbare producten, die in beperkte aantallen worden aangeboden, of hele goede prijzen kun je beter snel je slag slaan, voordat anderen de aanbieding voor jouw neus wegkapen.

Wees voorzichtig met de aankoop van tweedehands hardware

De HCC Dagen zijn de plek bij uitstek om op zoek te gaan naar gebrukte hardware. Naast bedrijven die zijn gespecialiseerd in herconditionering van gebruikte hardware, zullen ook minder bonafide figuren hun voorraden komen dumpen. Wees voorzicht met louche handelaren, want op enige garantie hoef je bij dergelijke personen vaak niet te rekenen. De professionele verkopers van refurbished hardware bieden vaak een beperkte garantie, zodat je daar met meer vertrouwen je aankoop kunt plegen. Zorg altijd voor een aankoopbon en koop alleen bij handelaren van wie naam en adres bekend is.

Wees voorzichtig met spullen van onbekend fabrikaat

Ieder jaar worden er wel weer dubieuze producten voor ongekend lage prijzen aangeboden. Vaak gaat het om spullen van een onbekende fabrikant waarvan de kwaliteit onzeker is. Wees uitermate voorzichtig met dergelijke aanbiedingen. Goedkope no-name moederborden, geheugenmodules en TFT-monitoren kunnen veel ellende opleveren door instabiliteit, slechte compatibiliteit, tegenvallende prestaties en dode pixels op TFT-monitoren.

Test je hardware bij de HCC-testbank

De HCC is ieder jaar aanwezig met een testbank waar aankopen getest kunnen worden. Nieuwe merkproducten, die netjes in doos zijn verpakt en zijn gekocht bij een bekend bedrijf, zullen normaliter probleemloos functioneren. Mocht er onverhoopt toch iets fout zijn dan kun je bij altijd garantie claimen bij de betreffende leverancier. Bij tweedehands hardware of spullen van een vage handelaar kan het verstandig zijn om een test uit te voeren door de HCC-testbank. Defecte producten kun je dan nog op beurs inruilen bij de verkoper.

Zware hardware: koop een karretje!

Je hebt net de perfecte CRT-monitor gevonden, maar nu rijst de vraag hoe je het apparaat uit de Jaarbeurs-hallen moet zien te verwijderen? Gelukkig zijn er ieder jaar wel een paar snuggere handelaars die baggagekarretjes verkopen. Erg handig als je zware spullen of grote dozen moet vervoeren. Mocht je thuis al zo'n karretje hebben staan en ben je van plan om iets zwaars of groots te gaan kopen, neem het hulpmiddel dan mee!

Laat je vriendin thuis indien je van plan bent veel te kopen

Je hebt eindelijk een meisje aan de haak geslagen en nu wil je haar dolgraag meenemen naar het aardse paradijs van de HCC Dagen... Fout! Recent onderzoek heeft uitgewezen dat winkelende stelletjes gemiddeld na 72 minuten ruzie krijgen, doorgaans omdat de man het inefficiënte 'niet kopen maar kijken'-gedrag van de vrouw beu is . Hoewel niet empirisch bewezen, is het mogelijk dat eenzelfde conflict zich zal voordoen als jouw vriendin moet toezien hoe jij op de HCC Dagen als de ware koopjesjager de bovenstaande adviezen ten uitvoering brengt. Wil je er zeker van zijn dat je relatie toekomst heeft na de HCC Dagen, ga dan alleen of met geslachtsgenoten!