ATi Radeon 9800 Pro 256MB review

Inleiding

Sinds kort heeft de populaire Radeon 9800 Pro-videokaart een grote broer gekregen, de Radeon 9800 Pro 256MB. Deze videokaart heeft tweemaal zoveel geheugen als zijn broertje en loopt daarnaast op een iets hogere kloksnelheid. Wij kregen van ATi een 256MB-exemplaar toegestuurd die we uiteraard grondig hebben getest. Zorgt de extra 128MB geheugen voor betere prestaties, of verhoogt het alleen maar de patsfactor? Je leest het hier in de review

De kaart

De kaart lijkt, niet geheel verrassend, bijzonder veel op de al eerder door ons besproken 128MB-variant, maar er toch zijn enkele duidelijke verschillen. Omdat tweemaal zoveel geheugen ook tweemaal zoveel geheugenchips betekent zijn verschillende onderdelen een klein beetje verschoven en is de kaart iets langer. De 256MB geheugen is verdeeld over zestien chips die op hun beurt verdeeld zijn over de voor- en achterkant van de kaart.

Wat ook in het oog springt, is de aanwezig van kleine koellichaampjes op het geheugen. Bij de normale Radeon 9800 Pro achtte ATi dit niet nodig, maar omdat de Radeon 9800 Pro 256MB niet alleen meer, maar ook sneller geheugen heeft was enige koeling blijkbaar noodzakelijk. Het verschil in geheugenkloksnelheid tussen de normale Radeon 9800 Pro en de 256MB-variant is echter niet veel, het DDR-geheugen loopt op 350MHz in plaats van 340MHz wat slechts een verschil is van 10MHz. Een ander verschil tussen de kaarten is het feit dat Radeon 9800 Pro gebruik maakt van DDR-I-geheugen terwijl de Radeon 9800 Pro 256MB is uitgerust met DDR-II-geheugen. Veel zal dit echter niet uitmaken, het voornaamste verschil tussen beide geheugentypen zijn de elektrische specificaties.

Testopstelling

Om de kaart te testen hebben we gebruik gemaakt van het onderstaande testsysteem. Het gebruikte besturingssysteem was Windows XP en de kaarten kregen de beschikking over de 3.4 Catalyst drivers. In de vorige versie van deze review hadden we de 3.3 Catalyst drivers gebruikt die de extra 128MB geheugen niet aan konden spreken waardoor de 256MB kaart logischerwijs niet goed presteerde, onze excuses daarvoor.

We hebben onze aandacht gericht op de prestaties van de kaarten met 4x FSAA en 8x anisotropische filtering ingeschakeld. Niet alleen omdat je deze opties frequent zal gebruiken met een dergelijk snelle videokaart, maar ook om de behaalde resultaten zo min mogelijk van de processorsnelheid af te laten hangen. Daarnaast zou het vrij zinloos zijn om een 256MB videokaart te testen met deze opties uitgeschakeld aangezien 128MB geheugen met de huidige applicaties dan zeker meer dan genoeg is.

	Het testsysteem
	Processor		Intel Pentium 4 2,40GHz
	Moederbord		Epox 4G4A+
	Geheugen		512MB PC2700 Dane-Elec
	Videokaart		ATi Radeon 9800 Pro 128MB
			ATi Radeon 9800 Pro 256MB
	Harde schijf		Maxtor D740x, 40GB

Resultaten

	3DMark03 - 1024x768 - 4x FSAA & 8x AF
	ATi Radeon 9800 Pro 256MB	2840
	ATi Radeon 9800 Pro 128MB	2437

	3DMark03 - 1600x1200 - 4x FSAA & 8x AF
	ATi Radeon 9800 Pro 256MB	1617
	ATi Radeon 9800 Pro 128MB	750

Hoewel het gebruik van 3DMark03 op het moment enkele haken en ogen kent dankzij nVidia is het programma nog steeds geschikt om kaarten van dezelfde fabrikant onderling te vergelijken. Zoals bovenstaande grafiek laat zien is de 256MB-variant in 1024x768 al ruim vijftien procent sneller dan de 128MB-versie, maar in 1600x1200 wordt het verschil pas echt groot. Op deze resolutie passen lang niet meer alle gegevens in de 128MB geheugen waardoor gebruik gemaakt moet worden van een relatief trage AGP-verbinding wat de prestaties van de 128MB kaart niet ten goede komt.

	UT 2003 - 1024x768 - 4x FSAA & 8x AF
	ATi Radeon 9800 Pro 256MB	127,80
	ATi Radeon 9800 Pro 128MB	123,09

	UT 2003 - 1600x1200 - 4x FSAA & 8x AF
	ATi Radeon 9800 Pro 256MB	71,23
	ATi Radeon 9800 Pro 128MB	67,25

Om de kaarten te testen in Unreal Tournament 2003 hebben we het benchmark programma van HardOCP gebruikt, gekozen voor de high detail-instelling en vervolgens het gemiddelde genomen van de resultaten. Zoals je ziet zijn de verschillen tussen de twee kaarten niet bijzonder groot, meer dan een paar procent verschil is niet aanwezig.

	Commanche 4 - 1024x768 - 4x FSAA & 8x AF
	ATi Radeon 9800 Pro 256MB	42,00
	ATi Radeon 9800 Pro 128MB	41,79

	Codecreatures - 1024x768 - 4x FSAA & 8x AF
	ATi Radeon 9800 Pro 256MB	22,4
	ATi Radeon 9800 Pro 128MB	22,0

Commanche 4 laat een nog een kleiner verschil zien tussen beide kaarten. Een verschil van 0,21 frames per seconde valt gemakkelijk binnen de foutmarge van de benchmark waardoor er geen meetbaar verschil is tussen de kaarten in deze benchmark. In de Codecreatures benchmark is het verschil ook bijzonder klein. Een verschil van 0,4 frames per seconde is niet bepaald om over na huis te schrijven.

Conclusie

Zoals de benchmarks laten zien is het snelheidsvoordeel van de Radeon 9800 Pro 256MB boven de normale Radeon 9800 Pro in de meeste gevallen bijzonder klein. Alleen in 3DMark03 is er een groot verschil tussen de kaarten op 1600x1200, maar in de praktijk zul je daar weinig aan hebben. Sneller dan zijn kleine broertje wil nog niet betekenen dat het een goed speelbare snelheid is waardoor je gedwongen zult zijn om de kaart te gebruiken met lagere instelling waardoor het nut van de 256MB snel afneemt.

Gelukkig is het prijsverschil tussen de 128MB- en de 256MB-versie niet bijzonder groot. Voor de Radeon 9800 Pro moet, afhankelijk van het merk, circa € 460,- neergeteld worden terwijl de Radeon 9800 Pro 256MB € 540,- moet opbrengen. Hoewel het prijsverschil niet groot is, is het prestatieverschil tussen de kaarten in de meeste gevallen minder. Wellicht dat het extra geheugen in de toekomst bruikbaarder wordt, maar de kans daarop is beperkt. Het is namelijk erg onwaarschijnlijk dat de kaart snel genoeg is om toekomstige games goed te draaien op 1600x1200 met 4x FSAA en 8x AF. De meeste mensen kunnen dus beter kiezen voor de goedkopere 128MB-variant, maar als je persé het snelste van het snelste wilt hebben zit je goed bij de Radeon 9800 Pro 256MB.

Dankwoord: deze review kwam tot stand dankzij de medewerking van Craig Connel van ATi.

Reacties (76)

[JumpStart]

Al eerder aangestipt door BlackStoned: verkeerde drivers dus, het enige snelheidsverschil komt door de 350 MHz ipv de 340 MHz en door het verschil in configuratie / aantal chips.

Ik mis in de review de info over de gebruikte texture- en detail settings van UT2003: stond alles wel op 'highest' ? Als UT2003 volledig uitgeknepen wordt en AA en AF op z'n hoogst staan schijnt het namelijk meer dan 128 MB aan framebuffer nodig te hebben. Zoiets zou duidelijk zichtbaar geweest moeten zijn.

Op het moment dat je 128 vs 256 MB wil testen, waarom zoek je dan niet het zwaarst mogelijke scenario op ? 4x AA, 8x AF is niet het beste wat de kaart kan, die kaart kan beter: Benchmark dan op 6x AA, 16x (quality!) AF om het vuur zo na mogelijk aan de schenen van de videokaarten te leggen.

Sorry jongens, maar deze review rammelt aan alle kanten: informatie over settings ontbreekt, drivers zijn niet optimaal, de mogelijkheden zijn niet volledig benut / verkend en met maar 2 gebruikte games en 2 benchmarks in combinatie met een magere variatie aan resoluties ontbreekt de mogelijkheid om op basis van deze review een fatsoenlijke conclusie te trekken.

(Ik snap dat t-net niet het geld op z'n rug heeft groeien, maar ben ik de enige die denkt dat iemand die 500+ euro op wil hoesten voor een videokaart niet ook op z'n minst iets beters dan een P4 2,4 GHz op een i845G gebruikt ? )

[irencus]

zou het video geheugen meer worden gebruikt als de proccesor langzamer word of juist sneller.

[Rafe]

Denk dat dat niet zozeer aan de CPU ligt, maar meer aan de hoeveelheid en grootte van de texture's. Het geheugen op een videokaart heeft verder ook geen rekenkracht ofzo

[Firefox]

Als ik hier zo de reacties zie...

sommiggen reageren met "nou, laat die 256 maar zitten, dat presteert niet", anderen kijken iets verder en komen tot de conclusie dat er fouten zijn gemaakt. Toch heeft deze review, ondanks dat ie niet juist is uitgevoerd (ik baseer me nu o.a. op de uitlatingen van Jumpstart) bij de eerste groep een verkeerd beeld gecreeerd.

Het vreemde is dat ATi volgens de creditering zelf de kaart heeft geleverd. Hebben zij nog wat kunnen melden over de geconstateerde en nogal vreemde resultaten? Had de reviewer niet moeten weten, of van ATi te horen moeten krijgen, dat Catalyst 3.4 een vereiste was?

Is Tweakers in staat om een herhaling van de test te doen met de C.3.4 drivers om een de opmerkingen tussen de bovenstaande reacties te bevestigen of te ontkrachten?

Ik denk persoonlijk dat het zeer verstandig zou zijn indien Tweakers gehoor geeft aan de boven genoemde argumenten, omdat de integriteit vna de reviews hier dus kennelijk keihard in twijfel wordt getrokken. Alleen door een hertest met de genoemde fouten gecorrigeeerd (UT idd ook op de hoogste settings en resoluties, want gezien de 3D Mark scores is de Monitor van de PC weldegelijk in staat op 1600x1200 te draaien, Catalyst 3.4 gebruiken (3.3 was sowieso een vrij slechte driver release) en - indien het mogelijk is - een krachtige Dual-Channel DDR plank gebruiken om ook dat element weg te strepen.)

Tweakers, herzie de review, en probeer de twijfels te ontkrachten, of erken de gemaakte fouten en doe er iets mee. Anders heeft de site in de ogen van een behoorlijk aantal kritische lezers aanzienlijk aan betrouwbaarheid verloren. Dat kan volgens mij dus niet de bedoeling zijn.

[Hielko]

Ik heb de review aangepast evenals de frontpage aankondiging om de bezoekers te attenderen op het feit dat dit gebeurt is. Het klopte namelijk helemaal dat de resultaten bepaald met de 3.3 drivers foutief waren.

[NiGeLaToR]

Toch ist altijd met het upgraden van de hoeveelheid geheugen op een kaart een beetje twijfelachtig. Toen we nog 32Mb hadden was 64Mb een tijdje overkill en nu is 64Mb de standaard en is 128Mb misschien al overkill voor zeg 90% van de gebruikers.. dus 256 Mb is alleen zinvol als je echt lang met je kaart wilt gaan doen of gewoon graag ermee opschept in je specs-lijstje, want er zijn gewoon niet veel games die er gebruik van maken.

Zelf ben ik in het bezit van de 128Mb versie van de Ati Radeon 9800 pro en op mijn pc (XP2200+, 143Mhz cl2 DDR, e.d.) haal ik echt hele andere resultaten. Lager in sommige gevallen, maar ook hoger in een aantal gevallen. Misschien de driver, maar misschien ook het platform spelen hierbij een rol. Het zou wellicht ook leuk zijn alle tests ook even op een AMD'tje te doorlopen, als we toch bezig zijn?

[Verwijderd]

Ze hadden de 3.4 versie moeten gebruiken om die 256mb aan tespreken zie test van hardocp.
(Trouwens goede vergelijkingstest tussen geforce 5900 ultra 256mb & radeon 9800 pro 256 mb)

n ATI’s side of the fence we are testing with the new Catalyst 3.4 drivers that will be released today to the public. It is very important to note that you must use the Catalyst 3.4 driver or higher if you want to utilize the entire amount of RAM on your 256MB 9800 Pro video card. Catalyst 3.2 and lower will only recognize 128MB of RAM on the card and thus you will functionally have a 128MB 9800 Pro.

http://www.hardocp.com/article.html?art=NDcyLDU=

[Hielko]

Je hebt helemaal gelijk... ik heb daarom alle benchmarks opnieuw gedraaid en de tekst waarnodig aangepast, evenals de conclusie.

[oli4100]

Die extra ruimte zou vooral gebruikt kunnen worden voor het renderen van grote en veel detail hebbende plaatjes, die soms wel tot 32 MB in beslag zouden kunnen nemen. Hierbij moet je denken aan professionele tekeningen en applicaties, waardoor ik ook gelijk bij de eindconclusie kom: Het is overbodig zoveel geheugen, want alleen in de professionele business zal er gebruikt gemaakt worden van zoveel MBtjes. Bij gewonen spellen is zoveel geheugen dus nog lang niet nodig, omdat er gewoon nog niet zulke grote dingen bewerkt en gerendered moeten worden.

[hiostu]

Ik snap persoonlijk niet waarom er gekozen is voor Comanche in de test. Comanche leunt zwaar op de snelheid van de CPU en test in mindere mate de GPU. De PIV 2,4 ghz is in mijn ogen niet snel genoeg om deze benchmark dan te gebruiken voor het vergelijken van 2 videokaarten (waarbij alleen het verschil in geheugen is).

Misschien dat de AA/AF instellingen wat extra eisen van de GPU. Maar voor de zekerheid zou ik toch een andere test gebruikt hebben. Bijvoorbeeld splintercell.

[Dromer]

Er is geen groot prijsverschil ?
80 euro voor niets is gewoon heel veel.

[Martin Sturm]

Een 17% hogere prijs vind ik gewoon veel hoor. Het is wel 80 euro. Denk niet dat de meeste Tweakers hier over zoveel geld beschikken dat ze 80 euro meer 'niet bijzonder veel' vinden.Kun je wel 512MB geheugen voor kopen

[Hielko]

Voor de prestaties die je ervoor terug krijgt is E 80 inderdaad teveel, maar 128MB DDR-II-geheugen met een 350MHz kloksnelheid voor E 80 is niet echt duur. Het is dus maar hoe je er na kijkt.

[Madrox]

80 euro voor 128 Mb DDr2 mag dan een redelijk bedrag zijn. Bovenop de 128 Mb die er al op zit en waar je dus zoals blijkt uit de benchmarks vrijwel niets hebt, is TE duur. Aan overbodig geheugen geld besteden is elke euro er 1 teveel.

[boner]

dus jij vindt gelduitgeven voor iets dat je niet gebruikt niet zonde?

Dat het een koopie is voor iets dat normaal meer kost is een flutreden. Dat klinkt hetzelfde als iemand die thuiskomt met een grasmaaier van € 200.- terwijl hij/zij op een flat woont. inderdaad 200 voor een grasmaaier is niet veel.....

[Neogenic]

Het is toch al veel langer bekend dat meer geheugen niet per definitie meer snelheid betekent?

Net zoals de GF4-4200 64Mb sneller is dan de GF4-4200 128Mb but that's not the point, het gaat erom dat het geheugen vele malen meer textures kan bevatten zodat veel minder snel het systeemgeheugen of het virtuele geheugen aangesproken hoeft te worden.

Dat de kaart qua prijs te duur is t.o.v. de 128Mb versie kan ik begrijpen dat vond ik bij de 9700 en de 9700Pro ook.

[0rbit]

Soms is er echter zoveel texturedata nodig dat de snelheid van het werkgeheugen een rol gaat spelen bij de maximaal haalbare framerate. Dat kan natuurlijk niet de bedoeling zijn.

Echter; Met deze test is aangetoond :
1) dat de huidige spellen geen voordeel halen uit de extra 128Mb geheugen, omdat 128Mb dus al voldoende is om de benodigde textures zonder tussenkomst van het werkgeheugen te gebruiken.
2) de 128 Mb extra alleen in de toekomst nuttig is voor spellen die niet meer lekker willen draaien op de 9800 Pro...

[Verwijderd]

Je moet eens in ut2003 textuurcompressie volledig uitzetten en de textures op maximaal, dan heeft mijn ti4400 echt te weinig geheugen (zonder FSAA en zonder AF), dus 256MB heeft weldegelijk nut, nl als je mooiere hi-res plaatjes wil zonder enige compressie.
Dus als je al een dure kaart koopt kan je meteen nog ff 80 euro opleggen en textuurcompressie uitzetten in al je games

[irencus]

is het niet al meerdere keren gebleken dat de versies met meer geheugen het later beter gaan doen als de spellen complexer worden.

[Hielko]

Nee, kijk bijvoorbeeld naar de GeForce 256 met 64MB geheugen. Zoek jij maar eens ergens resultaten op waarbij en er een groot verschil is met de 32MB versie en de gemiddelde framerate op een normaal niveau zit.

[StGermain]

hmmm ik herinner mij anders wel een map in Quake3 waar je het mipmap detail niet op full kon zetten zonder dat je op een bepaalde plaats in de map terugzakte naar 1/2 fps met een 32MB kaartje...

Volgens mij zal 256MB in de toekomst echt wel gebruikt gaan worden... ik droom in elk geval al over een spel in de stijl van Mafia maar met nog betere textures voor de stad

[irencus]

als er spellen met ultra super high textures op 1600x1200 met 8x af en 4 fsaa zal het verschil in aka doom 3 groter gaan worden

[Hielko]

Ja, alleen heel jammer dat je het kan vergeten om doom3 op 1600x1200 met 4x FSAA en 8x AF op een fatsoenlijke snelheid te spelen. Zie bijvoorbeeld deze benchmarks van Anand: http://www.anandtech.com/video/showdoc.html?i=1821&p=23

[n-i-x]

Volgens die link, kom je met de GFFX 5900 Ultra op 29fps.

[Hielko]

En de Radeon 9800 Pro 256MB komt zelfs op 19FPS uit... dus dat laat wel zien dat de kaart niet geschikt is om toekomstige spellen met die instellingen te draaien.

[Verwijderd]

Wat dus absoluut niet acceptabel is.

[warp]

dus dat laat wel zien dat de kaart niet geschikt is om toekomstige spellen met die instellingen te draaien.

Ik vind het nogal voorbarig om zulke conclusies al te trekken terwijl algemeen bekend is dat a) de Doom III code nog beta is; b) dat de huidige Doom III beta's ook nog eens zwaar nVidia optimized zijn en c) dat John Carmack ook nog in zijn .plan heeft staan dat hij ook nog voor ATi hardware moet gaan optimaliseren...

[Mickman]

Hoezo nou weer, je kan er toch relaxed mee gamen.

Speel altijd rond 30 35 fps. Niet zo zeuren. 30 fps is op zich genoeg.

[ernst]

Waarom denkt iedereen toch steeds aan die uitgelekte 'demo' van Doom 3. Als het spel klaar was - en dus volledig 'uitgeoptimaliseerd'- dan lag het wel in de winkel.
De huidige framerates zeggen echt niet bijster veel over de final version.
Doom 3 zal met FSAA en AF aan misschien niet met 60FPS lopen op 1600x1200, maar 1600x1200 zonder extra zut zal wel lukken lijkt mij...