Vluggertje: ATi Radeon 9600 Pro review

Inleiding

Een week geleden introduceerde ATi de Radeon 9600 Pro. Deze kaart is het kleine broertje van de Radeon 9800 Pro die erg positief werd ontvangen. De Radeon 9600 Pro is nauw verwant aan de Radeon 9800 Pro, maar om kosten te besparen zijn verschillende features geschrapt. Hoe presteert de kaart ten opzichte van zijn grote broer? Heeft ATi niet te veel compromissen gemaakt om kosten te besparen? Je leest het hier in de review.

Specificaties

De Radeon 9600 Pro is gebaseerd op de RV350-core in plaats van de R350-core die wordt gebruikt voor de Radeon 9800 Pro. Het belangrijkste verschil tussen beide cores is het aantal pipelines. De Radeon 9800 Pro heeft een achttal pipelines terwijl de Radeon 9600 Pro het moet doen met de helft hiervan. Hierdoor is de Radeon 9600 Pro half zo snel als de Radeon 9800 Pro op gelijke kloksnelheid. Het grote voordeel is dat het formaat van de core ook flink afneemt en daardoor dus ook de productiekosten.

Om de kosten verder te drukken en tegelijkertijd de prestaties te verhogen heeft ATi gebruik gemaakt van een 0,13 micron productieprocédé in plaats van een 0,15 micron procédé. Standaard loopt de core van de Radeon 9600 Pro op 400MHz wat 20MHz boven de kloksnelheid van de Radeon 9800 Pro is. De core wordt vergezeld door 128MB DDR-geheugen dat standaard op 300MHz loopt. Dit is 40MHz lager dan de geheugensnelheid van de Radeon 9800 Pro. Daarnaast is de bus naar het geheugen 128-bit in plaats van 256-bit breed waardoor de bandbreedte ruim tweemaal zo klein is als die van de Radeon 9800 Pro.

Het laatste verschil tussen de Radeon 9800 Pro en de Radeon 9600 Pro is de SmartShader. De Radeon 9800 Pro is uitgerust met SmartShader 2.1 terwijl de Radeon 9600 Pro het moet doen met versie 2.0. Het verschil tussen beide versies is dat laatstgenoemde niet efficiënt overweg kan met pixelshader programma's groter dan 96 instructies. Voor volledige DirectX 9-ondersteuning is deze feature compleet overbodig waardoor ik het niet als een gemis zie. De belangrijkere SmoothVision 2.1 en HyperZ III+ features ontbreken gelukkig niet. Voor meer informatie over deze features wijs ik je door naar onze Radeon 9800 Pro review .

Door de overstap naar een kleiner productieprocédé en het schrappen van verschillende onderdelen is de warmteproductie van de chip aanzienlijk afgenomen ten opzichte van de Radeon 9800 Pro. Er is niet langer een externe stroomaansluiting nodig en op de core vinden we slechts een klein aluminium koelertje:

Benchmarks

De Radeon 9600 Pro hebben we vergeleken met de Radeon 9800 Pro op onderstaand systeem. Beide kaarten werden aangestuurd door de 3.2 Catalyst drivers. Het zou wellicht interessant zijn geweest om de Radeon 9600 Pro ook nog te vergelijken met de Radeon 9500 Pro en de Radeon 9700 Pro, maar over deze kaarten hadden we jammer genoeg niet de beschikking op het moment van testen. Tevens zal de Radeon 9500 Pro binnenkort bijzonder rap uit de winkels verdwijnen waardoor het nut van die vergelijking beperkt is.

	Het testsysteem
	Processor		Intel Pentium 4 2,40GHz
	Moederbord		Epox 4G4A+
	Geheugen		512MB PC2700 Dane-Elec
	Videokaart		ATi Radeon 9600 Pro
			Hercules Radeon 9800 Pro
	Harde schijf		Maxtor D740x, 40GB

3DMark03 - 4x FSAA & 8x AF

	3DMark03
	Radeon 9800 - 1024x768	2437
	Radeon 9600 - 1024x768	1468
	Radeon 9800 - 1600x1200	750
	Radeon 9600 - 1600x1200	340

De eerste benchmark waaraan we de videokaarten blootstellen is 3DMark03. Deze benchmark test de kaarten in verschillende situaties, maar de nadruk ligt op zware DirectX 9 scènes. Het blijkt dat het verschil tussen de kaarten aanzienlijk is, en flink toeneemt als we de stap van 1024x768 naar 1600x1200 nemen. Op 1024x768 heeft de Radeon 9800 Pro een voorsprong van 66 procent, maar op 1600x1200 neemt deze toe tot maar liefst 120 procent. Op deze resolutie is de invloed van de processor op de prestaties praktisch nihil waardoor we een goed beeld krijgen van de relatieve prestatie verschillenen van beide kaarten.

Unreal Tournament - 4x FSAA 8x AF

	Unreal Tournament 2003 - dm-antalus
	Radeon 9800 - 1024x768	109,26
	Radeon 9600 - 1024x768	57,83
	Radeon 9800 - 1600x1200	57,05
	Radeon 9600 - 1600x1200	18,64

	Unreal Tournament 2003 - dm-asbestos
	Radeon 9800 - 1024x768	166,08
	Radeon 9600 - 1024x768	91,40
	Radeon 9800 - 1600x1200	83,34
	Radeon 9600 - 1600x1200	30,99

	Unreal Tournament 2003 - ctf-citadel
	Radeon 9800 - 1024x768	93,94
	Radeon 9600 - 1024x768	62,91
	Radeon 9800 - 1600x1200	61,37
	Radeon 9600 - 1600x1200	21,94

Unreal Tournament 2003 laat verschillen in dezelfde orde van grote zien. Afhankelijk van het level zit het relatieve verschil van de Radeon 9800 Pro en de Radeon 9600 Pro op 1024x768 tussen de 50 en 90 procent. Op 1600x1200 zien we wederom dat de voorsprong van de Radeon 9800 Pro op de Radeon 9600 Pro flink oploopt, in het geval van dm-antalus is het verschil zelfs ruim 200 procent. Als je een kaart wilt kopen waar je ook in de toekomst zware games kan spelen is de Radeon 9600 Pro wellicht niet zo geschikt.

Overklokken

Direct na de officiële lancering van de Radeon 9600 Pro verschenen verschillende berichten over de kaart waarin werd gemeld dat hij erg goed overklokbaar zou zijn. Dankzij het 0,13 micron procédé en de geringe warmteproductie zou de snelheid zonder problemen enkele tientallen procenten omhoog geschroefd kunnen worden. Ook onze Radeon 9600 Pro kaart bleek erg goed overklokbaar, hoewel niet zo extreem als de exemplaren van bijvoorbeeld HardOCP of FiringSquad.

Met behulp van RadClock hebben we de geheugen- en corekloksnelheid in kleine stapjes omhoog geschroefd zolang mogelijk zonder artifacts te genereren. De core bleek zonder problemen op 551MHz te willen werken wat 38 procent boven de standaard snelheid is. Het geheugen bleek jammer genoeg minder goed overklokbaar en bereikte zijn grens al bij 340MHz wat 13 procent boven de standaard snelheid is. Deze twee verbeteringen waren samen goed voor een prestatie toename van 22 procent in 3DMark 2003 zoals je kunt zien in onderstaande grafiek:

	3DMark03 - 1024x768
	Radeon 9800	2437
	Radeon 9600 @ 551/340MHz	1795
	Radeon 9600 @ 400/300MHz	1468

Conclusie

De Radeon 9600 Pro kaart presteert goed, maar niet uitzonderlijk. Ook wanneer de kaart wordt overgeklokt komt hij qua prestaties niet in de buurt van de Radeon 9800 Pro. Als een verrassing komt dit echter niet, de Radeon 9800 Pro heeft tweemaal zoveel pipelines, ruim tweemaal zoveel geheugenbandbreedte, maar ook ruim tweemaal zo groot prijskaartje.

De Radeon 9500 Pro-core kan echter wel zonder al te veel moeite presteren op het niveau van de Radeon 9700 Pro-core. Dit is te danken is aan het feit dat beide cores identiek zijn, het enige verschil zijn de kloksnelheden. Voor ons tweakers erg leuk, maar voor ATi minder gunstig aangezien budgetvideokaarten verkopen die zijn uitgerust met een dure high-end GPU niet erg winstgevend is. Daarom is ATi ook van plan om de Radeon 9500 Pro zo snel mogelijk uit de winkels te laten verdwijnen en hiervoor in de plaats de Radeon 9600 Pro te leveren.

Dit maakt de Radeon 9600 Pro geen slechte kaart, maar zo'n goede deal als de Radeon 9500 (Pro) destijds was is het niet. Minder aantrekkelijk dan de Radeon 9500 Pro in het verleden wil echter niet zeggen dat de kaart onaantrekkelijk is. Tweakers op zoek naar een goedkope videokaart met goede prestaties zullen absoluut geen miskoop doen met de Radeon 9600 Pro.

Reacties (27)

[silentsnow]

De core bleek zonder problemen op 551MHz te willen werken wat 38 procent boven de standaard snelheid is.

Kan ik hieruit opmaken dat de R350 kern een kern is die zeer hoge snelheden aankan zonder onstabiel te worden? Dit is in elk geval een zeer goed teken. Waarom heeft de Radeon 9800 Pro dan een lagere kernklok dan de Radeon 9600 Pro als zelfs de hoger geklokte Radeon 9600 Pro nog eens flink overklokbaar is Kan het zijn dat dit een meevallertje is voor Ati? Of heeft Ati nog iets achter de hand en kunnen we een Radeon 9800 XT verwachten?

Het geheugen bleek jammer genoeg minder goed overklokbaar en bereikte zijn grens al bij 340MHz wat 13 procent boven de standaard snelheid is.

Kortom, als Ati beter geheugen had gebruikt, dan was deze Radeon qua kloksnelheden sneller dan een Radeon 9800 Pro.

Tweakers op zoek naar een goedkope videokaart met goede prestaties zullen absoluut geen miskoop doen met de Radeon 9600 Pro.

Tja, de Radeon 9600 Pro is inderdaad goedkoper in productie dan de Radeon 9500 Pro. Ati heeft dus zeker wat opgestoken van de R300 familie. Niet meer een budgetmodel baseren op de dure Rxxx kern, maar gewoon de RVxxx kern gebruiken. Bij de RV200 en de RV250 ging het nog goed, maar tot nu toe heb ik nog geen RV300 kern gezien. Waarom zou dat eigenlijk zijn? Zou dat de prijs zijn die Ati moet betalen voor het pakken van de voorsprong of de high- en midbudget videokaart markt?

[Hielko]

Kan ik hieruit opmaken dat de R350 kern een kern is die zeer hoge snelheden aankan zonder onstabiel te worden? Dit is in elk geval een zeer goed teken. Waarom heeft de Radeon 9800 Pro dan een lagere kernklok dan de Radeon 9600 Pro als zelfs de hoger geklokte Radeon 9600 Pro nog eens flink overklokbaar is Kan het zijn dat dit een meevallertje is voor Ati? Of heeft Ati nog iets achter de hand en kunnen we een Radeon 9800 XT verwachten?

Nee, zoals uitlegd op de eerste pagina is de Radeon 9600 Pro niet gebaseerd op de R350-core, maar op de RV350. Het verschil tussen deze twee cores is onder andere dat de RV350 ongeveer de helft van de transistors heeft van de R350 waardoor ie dus aanzienlijk minder warmte produceert. Tevens is ie gebakken met een 0,13 micron procede ipv een 0,15 micron procede waardoor de core, zoals blijkt, erg goed overklokbaar is. Dit zegt dus niks over de overklokbaarheid van de R350 core.

[Shaflic]

Er staat:
Tevens zal de Radeon 9500 Pro binnenkort bijzonder rap uit de winkels verdwijnen waardoor het nut van die vergelijking beperkt is.

Dit vind ik onzin. Het is juist heel interresant om te vergelijken omdat deze kaarten aardig dicht bij elkaar in de buurt komen qua prestaties. Voor mensen met een 9500 is het wel interresant om te kijken of dat de 9600 echt verbetering biedt.

Dat deze uit de winkels verdwijnt vind ik geen argument om ze niet te vergelijken. Op andere sites zie je toch ook vergelijkingen met bijv. de gforce3 enzo. Ik heb geen idee hoe de 9800 presteert in vergelijking met andere kaarten omdat ook deze kaart nieuw is. Had er dan op zn minst een 9700 bij gezet, desnoods van een andere site (met de andere info) om een klein beetje een idee te krijgen. (natuurlijk is vergelijken dan niet eerlijk maar het gaat om het idee)

[Hielko]

Ik zeg ook niet dat het niet interessant is, maar een Radeon 9500 Pro hadden we niet op het moment van testen. We zouden natuurlijk wel zo'n kaart kunnen regelen, maar dat kost minstens enkele dagen wat een snelle publicatie van het artikel natuurlijk niet ten goede komt. Eigenlijk wilde ik het artikel al eind vorige week publiceren, maar ivm goede vrijdag, pasen etc werd het jammer genoeg een paar dagen later.

Wat betreft de vergelijking met de Radeon 9700. In onze Radeon 9800 Pro review (waar je dit artikel eigenlijk als een kleine uitbreiding op moet zien) zijn wel 9700 Pro benchmarks te vinden, maar deze zijn niet gedraait op hetzelfde testsysteem waardoor je de getallen niet direct met elkaar kan vergelijken.

[W.Wezz]

We nemen je niets kwalijk maar je zou het wel kunnen doen....bijv een schema maken met de laatste kaarten van ATI vanaf de "slechtste" tot de "beste" dus de 9500, 9600, 9700, 9800...Pro en niet Pro. Zo`n test lijkt me erg mooi, dan nog een test met dezelfde kaarten en dezelfde config en beetje overclocken die kaarten.
Het beste zou dit natuurlijk gaan met een Nforce bordje van AMD omdat de meeste mensen die zo`n kaartje kopen toch veel spellen spelen en de mensen die minder willen kopen echt niet zo`n kaart, of wel?

[Verwijderd]

Ik vind het jammer dat er geen vergelijking wordt gemaakt met de 9700pro en de 9500pro. Nu is niet erg duidelijk dat de 9700pro een stuk sneller is dan de 9600pro, bij de 9700pro zijn namelijk wel acht pipelines ingeschakeld.

[Sir_Killalot]

De site van RadClock ligt eruit

http://www28.brinkster.com/chrisww1942/download.htm

The daily bandwidth limit for this member has been exceeded

Tijd voor een mirrortje

[edit] werkt weer

[DrEvil1986]

Lol!!! het kan aan mij liggen, maar met mijn Radeon 9700, 256 DDR, Athlon Xp 1800+ (en een 300 watt voeding die het niet trekt) haal ik bijna hetzelfde niveau. Anyway, dat verhaal met Radeon 9600/9800 is te vergelijken met Radeon 9500/9500 Pro (of een Radeon 9700 natuurlijk ). Snelle kaart moet goedkoop, features worden geschrapt. Kaart wordt trager. Prijs kwaliteit verhouding blijft ongeveer gelijk. Maar de consument gaat voor de goedkope kaart, en de echte hardcore gamer (met geld ) zal de snelle kaart kopen. Ik ben benieuwd, maar waarschijnlijk komt mijn voorspelling uit.

edit:
Stom! mijn verhaal stond al min of meer in het eind v/h artikel

[Trunksmd]

Slimme zet van Ati. Het 0.13 proces beginnen op een goedkopere kaart en niet op de topkaarten. Zo wordt hun niet zo hard aangerekend, wanneer de kaart niet zo fantastisch presteert (i.t.t. een topkaart, kijk maar naar de Gforce FX) en ze hebben meer praktijk ervaring met 0.13 kaarten. Des beter hun volgende topkaarten worden.
Indien blijkt dat de kaart niet eens zo slecht doet en de kopers zijn tevreden, dan weten ze dat ze goed op weg zijn voor hun nieuwe topkaarten.

[Nefiorim]

Daar komt nog bij dat deze kaarten veel meer worden verkocht, ofwel er moeten er veel meer van worden geproduceerd. Dat is nu ook stukken goedkoper (meer chips per wafer enzo).

[Barazinbar]

De Radeon 9500 Pro kan namelijk wel zonder al te veel moeite presteren op het niveau van de Radeon 9700 Pro wat te danken is aan het feit dat beide kaarten gebaseerd zijn op dezelfde core. Het enige verschil zijn de kloksnelheden.

Een Radeon 9500 Pro heeft een 128 bits bus ipv een 256 bits en verschilt dus niet alleen qua kloksnelheid van een 9700(pro).

[Cyberdeck]

Exact, de radeon 9700 (zonder pro) en de radeon 9700 pro verschillen alleen in kloksnelheden.

ik heb een 9700 zonder pro en kan deze bijna op de standaard 9700 pro snelheid krijgen. (paar % eronder)

[JeroenB]

Je mag in een review best wat harder zijn Ik weet dat het de gewoonte is om altijd vriendelijk te zijn, maar als deze kaart gewoon niet lekker over te clocken is en niet goed presteert in de staple games van het moment, dan heb je er niks aan. Roep gerust om een beter middensegment produkt van ATI, anders krijgen ze het idee dat iedereen hier ook wel tevreden mee is.

T.Net is toch onafhankelijk? Ik snap wel dat er sponsorgeld binnenkomt, maar als dat wil zeggen dat leveranciers van materiaal niet worden aangepakt dan wil ik dat graag weten. Dan sla ik voortaan alle reviews hier over

[Hielko]

Ik ben hard als het product slecht is, dat vind ik hier niet het geval dus ben ik ook niet negatief. sim-pel

[Verwijderd]

Als je eens een zwaar programma wilt gebruiken om te benchmarken, neem dan eens IL2 Forgotten Battles.

http://www.simhq.com/simhq3/sims/previews/il2_fb/

[Nefiorim]

Okay okay, ik vind persoonlijk dat t mooi is dat er es wat meer reviews komen. Maar, ik ben ook van mening dat als ze dan in kwaliteit wat missen, dat in kwantiteit goed gemaakt moet worden. Ofwel vluggertje okay, maar doe er dan wat meer.