Inleiding
De tijd dat waterkoeling alleen voor een select groepje die-hard tweakers was ligt tegenwoordig ver achter ons. Het aantal bedrijven met waterkoelingproducten in het assortiment is al lang niet meer op één hand te tellen. Koolance nam bijna een jaar geleden een stap die waterkoeling nog dichter in de buurt van de mainstream markt bracht: zij brachten de eerste computerkast op de markt waarin een compleet waterkoelingsysteem verwerkt was. Van de OC-Shop kregen wij de opvolger van deze kast in handen, de PC2-C. Wat wij er van vinden? Je leest het hier in de review.
Uitpakken
De kast komt aangeleverd in weinig spannende kartonnen doos. Als we deze openbreken komen er een viertal verschillende objecten uitrollen. Allereerst natuurlijk de kast, als tweede een klein kartonnen doosje met diverse kleinigheden, een handleiding en als laatste een klein flesje met een blauwe vloeistof.
De kast ziet er, afgezien van de bovenkant, vrij standaard uit. Er is geen fancy design aanwezig: de kast is gewoon wit/beige met grijs zonder toeters en bellen. Alleen de bovenkant van de kast ziet er niet allerdaags uit. Bovenop de kast is namelijk een grijze behuizing gemonteerd die plaats biedt aan een drietal ventilatoren, een LED-display en enkele knopjes.
Als we het kleine doosje met onderdelen openmaken vinden we enkele decimeters aan slang, een zakje met schroefjes, de bevestigingsklem voor de CPU koeler, een tweetal slangklemmen en een klein groen kabeltje. De functie van deze onderdelen lijkt me duidelijk, alleen het groene kabeltje zal je waarschijnlijk niet snel thuis kunnen brengen. Dit kabeltje kan je gebruiken om in de ATX voedingsaansluiting te steken zodat het mogelijk is de voeding aan te doen zonder de rest van de computer. Op deze manier kan je het koelsysteem testen zonder risico voor de overige hardware.
De kast
Voor het openmaken van de kast heb je geen schroevendraaier nodig. Aan de achterkant van de kast zitten een viertal duimschroeven. Als je deze los heb gedraaid kan je de zijplaten van de kast een klein beetje naar achteren schuiven en vervolgens verwijderen. Voor de rest van de bezigheden zal wel de schroevendraaier gepakt moeten worden: de overige onderdelen zitten allen vast met normale schroeven. In de kast vinden we een viertal verschillende opvallende onderdelen. Deze zal ik hieronder stuk voor stuk bespreken.
De CPU koeler
Voor het koelen van de CPU zit er in de Koolance kast een klein blokje wat gemaakt is van koper en bruinoranje plexiglas. De bodem van het blok is gemaakt van koper en om de warmte overdracht van het koper naar het water te bevorderen is het koper gebobbeld zodat er een groter oppervlak ontstaat. Om de bovenkant van het blok van kunststof te maken heeft een tweetal voordelen. Allereerst maakt het, het blok een stuk lichter en dat is op zijn beurt weer gezond voor de CPU core. Een andere reden is het uiterlijk. Voor de casemodders onder ons die een raam in de zijkant van de kast zagen ziet dit er natuurlijk leuk uit. Om het mogelijk te maken om voorop de kast de temperatuur van de processor weer te geven is er een kleine uitsparing gemaakt in de koperen onderkant waarin een temperatuursensor zit geplakt.
De radiator
Om de warmte kwijt te raken die geproduceerd wordt door de processor, en eventueel andere onderdelen, is er een aluminium radiator aanwezig. Deze bestaat uit twee aluminium buizen waartussen parallel een dertiental platte kanaaltjes lopen. Voor een fris briesje door de radiator zijn een drietal 80mm ventilatoren bovenaan de kast aanwezig. Twee hiervan blazen frisse lucht naar binnen en één blaast warme lucht naar buiten. Dit lijkt niet helemaal in balans te zijn, maar omdat de voeding ook nog is uitgerust met een 80mm ventilator die lucht naar buiten blaast komt het allemaal goed 
.
Het reservoir
Het laatste belangrijke onderdeel van het waterkoelingsysteem is het reservoir met inhoud. Het reservoir is gemaakt van transparant plexiglas. Binnenin het reservoir vinden we een tweetal pompjes welk in serie staan. Het gebruik van twee kleine pompjes in plaats van één grote heeft een groot voordeel mocht één pomp uitvallen. Er zal dan toch nog een beetje water blijven stromen zodat er meer dan genoeg tijd is om de computer veilig uit te zetten. Dit is iets wat de kast automatisch kan doen met het stukje hardware wat ik hieronder zal bespreken.
Het power control board
Het power control board heeft verschillende functies. Het zorgt voor stroom voor de ventilatoren, het LED-display en de pompen. Allereerst kan het de drie aanwezige ventilatoren op verschillende snelheden laten werken. Er zijn een drietal verschillende modes beschikbaar die ingesteld kunnen worden met behulp van een knopje voorop bij het LED-display.
In mode 1 zullen de ventilatoren op 45 procent van de maximale snelheid draaien tenzij de temperatuur stijgt naar 45º C of meer; dan gaan de koelers op volle snelheid werken. In mode 2 blijven de fans op 45 procent van de maximale snelheid draaien tot de temperatuur is gestegen tot 35º C. Dan beginnen de fans evenredig met de temperatuur harder te draaien tot 40º C waar de ventilators de maximale snelheid halen. Als laatste is mode 3 aanwezig waarbij de ventilatoren constant op volle kracht werken.
Een andere functie van dit stukje hardware is het weergeven en het controleren van de temperatuur. Als de temperatuur boven de 50º C komt dan begint een klein speakertje irritant te piepen. Reageer je hier niet binnen 30 seconden op dan gaat het system automatisch uit. Dit is mogelijk omdat de connector van de aan/uit knop via het power control board loopt.
De installatie
Om de kast en het waterkoelingsysteem te testen heb ik gebruik gemaakt van mijn systeem bestaand uit de volgende hardware:
| Processor | AMD Athlon 1,33GHz | | Moederbord | Epox 8KHA+ | | Geheugen | 512MB PC2100 | | Videokaart | Asus V6600 Deluxe | | Netwerk | 2x 100Mbit 3Com | | Hardeschijf | IBM DTLA-307045
IBM DTTA-351010 | | Voeding | AOpen, 300W | |
Als je begint met de installatie valt het meteen op dat de kast niet groot is van binnen. Het Epox 8KHA+ moederbord, wat toch een standaard formaat heeft, past maar net in de kast. Grotere moederborden die je bijvoorbeeld nodig hebt voor een dual systeem kan je dus wel vergeten. Na de installatie van het moederbord is de CPU met de koeler aan de beurt. Hier komen we de eerste onvolkomenheid tegen:
De aansluitingen van de slangen zitten bij de koeler aan de zijkant. Hierdoor moet de slang over het moederbord lopen wat nogal problematisch is. Aan de bovenkant is hier geen ruimte voor omdat daar een air duct zit, aan de linker zijkant zitten hoge condensators op het moederbord, aan de onderkant vinden we de northbridge met koeler en aan de rechter zijkant vinden we de geheugensloten. De oplossing voor dit probleem was uiteindelijk om het geheugen te verplaatsen, maar dit kost je wel één DIMM slot. Het zou veel beter zijn geweest als de aansluitingen van het koelblok recht omhoog zouden steken.
Na het installeren van processor zijn de insteekkaarten aan de beurt. Voor de installatie van de kaarten moet je de afdekplaatjes losbreken in plaats van losschroeven. Koolance levert dan wel een tweetal losse plaatjes mee die je wel kan vastschroeven, maar toch komt het enigszins goedkoop op mij over. Verder moet je ook de afdekplaatjes voor de 5,25" en 3,5" bays wegbreken. Als je ze eenmaal hebt weggehaald kan je ze dus niet meer terugplaatsen.
De volgende stap was het installeren van de harde schijven. Ook hier lopen we tegen het kleine formaat van de kast aan. Zoals je kan zien op de onderstaande foto komen de harde schijven bijna over het moederbord en de IDE-aansluitingen heen wat niet ideaal is:
Het laatste stukje hardware wat geïnstalleerd moet worden is de voeding. Wederom komen we hier ruimte tekort. Waar alle kabels uit de voeding komen zit het power control board en de radiator in de weg. Met wat creativiteit lukte het me uiteindelijk wel om alles passend te krijgen, maar echt handig is het absoluut niet.
De laatste stap voordat het systeem gebruiksklaar is, is het vullen. Bij de voorganger van deze kast was dat standaard al gedaan in de fabriek, maar nu moet je het zelf doen. Het grote voordeel hiervan is dat je op deze manier eerst extra koelers in de kringloop kan opnemen zoals een hardeschijf-, GPU- of northbridge koeler. Deze zijn allen voor een meerprijs bij de kast te krijgen. Het vullen bestaat uit twee delen. Allereerst moet je de helft van de meegeleverde blauwe vloeistof in het reservoir kieperen. Wat de ingrediënten van deze vloeistof zijn is mij onbekend, maar het zal wel anticorrosief en tegen algen/bacteriën zijn. De rest van het systeem dien je te vullen met gedemineraliseerd water.
Testen
Nu alles aanwezig is in de Koolance kast is het eerst tijd om het waterkoelingsysteem even te laten testdraaien. Hiervoor is een klein draadje aanwezig wat je in de 24-pins ATX-stekker kan stoppen tussen het groene draadje (PG) en een willekeurige zwart draadje (aarde). Op deze manier gaan de voeding, de pompen en de ventilatoren aan, maar blijft de overige hardware uit. Als er een lek aanwezig is hoeft dat op deze manier geen schadelijke effecten te hebben op je kostbare hardware.
Na het succesvol testdraaien was het tijd om het systeem voor de eerste keer aan te zetten. Dit ging zonder problemen. Om te testen hoe goed de koeling werkt hebben we de SiSoft Sandra Burn-in Wizard gebruikt. Zodra de temperatuur van de processor gestabiliseerd was hebben we deze opgemeten met de sensor van het moederbord, en de sensor van de Koolance kast. Hieruit zijn de volgende resultaten komen rollen:
Zoals je ziet zit er een aanzienlijk verschil tussen de temperatuurmetingen. Beide metingen schelen maar liefst 16º C. Hier zijn een tweetal redenen voor. De Koolance sensor geeft een te lage temperatuur weer. Omdat deze sensor in het waterblok zit geeft hij een temperatuur weer die ergens tussen die van het water en de processor zit. De moederbord sensor geeft daarentegen een te hoge waarde weer. Omdat er gebruik gemaakt wordt van waterkoeling wordt de sensor niet langer gekoeld door de airflow van een ventilator. Het gevolg hiervan is dat het BIOS de temperatuur foutief compenseert.
De werkelijke temperatuur is dus niet bekend, maar het relatieve verschil tussen de verschillende fan modes is wel duidelijk. Het scheelt een drietal graden wat in mijn boekje niet veel is. Op 45 procent van de snelheid maken de meegeleverde ventilatoren alleen een zacht gezoem, maar op volle snelheid neemt de geluidsproductie aanzienlijk toe. Persoonlijk heb ik daar geen 3º C voor over, maar een diehard overclocker die belang hecht aan elke megahertz denkt daar wellicht anders over.
Conclusie
Het is niet allemaal rozengeur en maneschijn met de Koolance PC2-C kast. Het koelingsysteem zelf is dik in orde, maar de kast waarin deze is geplaatst is matig. Het installeren van de voeding gaat erg lastig omdat er te weinig ruimte is en ook houdt de hoeveelheid ruimte in de buurt van de harde schijven niet over. Ook features zoals een uitneembare motherboard tray of drive rails ontbreken.
Gelukkig komt er binnenkort een nieuwe versie van de kast op de markt die veel van deze problemen tot het verleden laat behoren. De PC2-601 heeft hetzelfde koelsysteem als de hier besproken PC2-C, maar dan gehuisvest in een omgebouwde Antec SX1030. Het duurt nog enkele weken voordat deze kast in Nederland arriveert, maar als het zover is zullen we deze zeker voor je testen.
Het koelsysteem van de PC2-C is wel dik in orde. Het is geen high-performance waterkoelingsysteem met een zware koperen koeler en radiator, maar dat kan je ook niet verwachten voor € 269,- Voor alle tweakers die het zat zijn om in een oorverdovende tornado te zitten is deze kast een uitkomst. De Koolance kast weet twee eigenschappen in zich te verenigen die moeilijk samen gaan: stilte en een goede koeling.
Mijn advies voor iedereen die deze combinatie wel aanspreekt is om nog even de kat uit de boom te kijken. Het is zonde om de PC2-C aan te schaffen als binnenkort een betere versie op de markt komt. Een kast is tenslotte niet een onderdeel dat je om de zes maanden vervangt.
Als laatste wil ik de OC-Shop bedanken voor het beschikbaar stellen van de PC2-C.
:strip_icc():strip_exif()/u/26153/tweakers2.jpg?f=community){kind=small}
voor het prutsen te groot...
/u/26458/sharky.JPG?f=community){kind=small}
Er ontstaat slechts een heeeel klein corrosie laagje hetzij op het koper of op het aluminium. Het roest dus niet weg zoals ijzer dat kan doen.
:strip_icc():strip_exif()/u/1740/shark.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/4143/crop673c629560e43_cropped.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/25380/vcore.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/22390/TubularBells.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/14387/Animation-2.gif?f=community){kind=small}
/u/10198/crop57c7e75396808.png?f=community){kind=small}
/u/11574/crop600813d96273f_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/1520/crop58f1f5baeffd2_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/818/we33ee45.gif?f=community){kind=small}
.
.